Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học bài “Cách mạng khoa học – công nghệ và xu thế toàn cầu hoá nửa sau thế kỉ XX” chương trình Lịch sử lớp 12 theo hướng trải nghiệm sáng tạo

 Đề tài:
 “VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC BÀI CÁCH MẠNG 
 KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ VÀ XU THẾ TOÀN CẦU HOÁ
NỬA SAU THẾ KỈ XX THEO HƢỚNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO”
 (Lĩnh vực: Lịch sử) MỤC LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ...........................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài....................................................................................................1
2. Tính mới ................................................................................................................2
3. Mục đích nghiên cứu .............................................................................................2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................3
6. Kế hoạch nghiên cứu .............................................................................................3
7. Đóng góp của đề tài...............................................................................................4
PHẦN II. NỘI DUNG .............................................................................................5
Chƣơng 1. Cơ sở của đề tài.....................................................................................5
1.1. Cơ sở lí luận........................................................................................................5
1.1.1. Phương pháp dạy học dự án ............................................................................5
1.1.2. Quan niệm về giáo dục qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo.........................12
1.2. Cơ sở thực tiễn..................................................................................................12
1.2.1. Thực trạng dạy học nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ ở 
trường phổ thông .....................................................................................................12
1.2.2. Điều tra, khảo sát...........................................................................................13
Chƣơng 2. Giải pháp của đề tài............................................................................16
2.1. Nội dung cách mạng khoa học – kĩ thuật và công nghệ trong chương trình Lịch 
sử THPT có thể tổ chức dạy học dự án theo hướng trải nghiệm sáng tạo...............16
2.1.1. Nguyên tắc lựa chọn nội dung bài học để dạy học dự án ..............................16
2.1.2. Quy trình tổ chức thực hiện các dự án môn Lịch sử THPT...........................16
2.1.3. Những nội dung có thể tiến hành dạy học dự án trong chương trình lịch sử 
THPT hiện hành ......................................................................................................17
2.2. Nguyên tắc và quy trình tổ chức dạy học dự án ...............................................18
2.2.1. Nguyên tắc.....................................................................................................18
2.2.2. Quy trình........................................................................................................19
2.3. Xây dựng kế hoạch và triển khai 2 dự án trong dạy học bài cách mạng khoa 
học - công nghệ và xu thế thế toàn cầu háo nữa sau thế kỉ XX...............................20
2.3.1. Dự án 1: Khảo sát và giới thiệu dây chuyền sản xuất của nhà máy xi măng 
Hoàng Mai ...............................................................................................................20 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lí do chọn đề tài
 Giáo dục phổ thông Việt Nam những năm gần đây đang trong tiến trình đổi 
mới mạnh mẽ, toàn diện theo hướng “chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu 
trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học 
đi đôi với hành; lí luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường gắn với giáo dục 
gia đình và giáo dục xã hội. [10].
 Thực tế đó đòi hỏi mỗi người thầy không ngừng học hỏi, tìm tòi, đổi mới về 
nội dung, hình thức và phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp 
ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập và đưa giáo dục Việt 
Nam tiệm cận với những nền giáo dục tiên tiến trên thế giới.
 Việc đổi mới Giáo dục phổ thông hiện nay cũng tạo ra nhiều cơ hội để giáo 
viên nâng cao chất lượng dạy học bộ môn, trong đó có môn Lịch sử - môn học có 
vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống giáo dục nhưng phần lớn học sinh lại 
“thờ ơ” do nhiều yếu tố, với định kiến: “Lịch sử khô khan, máy móc, giáo điều” 
một phần do cách dạy học truyền thống nặng về truyền thụ kiến thực một chiều tạo 
ra.
 Muốn nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử, trước hết người giáo viên phải 
tạo hứng thú, khơi gợi được đam mê học tập cho học sinh một cách tự giác. Và 
việc vận dụng phương pháp dạy học dự án, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 
là cách thức hữu hiệu để “phá vỡ” không gian chật hẹp của lớp học, tạo điều kiện 
cho học sinh thỏa sức học tập tự chủ, sáng tạo dưới sự định hướng và giúp đỡ của 
giáo viên.
 Phương pháp dạy học dự án gắn với tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 
hết sức phù hợp với dạy học Lịch sử, môn học nghiên cứu về quá khứ đã qua của 
xã hội loài người, cũng như những thành tựu khoa học - kĩ thuật, công nghệ của 
nhân loại, người học không thể phục dựng lại bức tranh quá khứ bằng việc thực 
hành trong phòng thí nghiệm như các môn khoa học tự nhiên. Được trải nghiệm 
trong không gian của các nguồn tư liệu, các di sản, những thành tựu văn hoá, khoa 
học- kĩ thuật và công nghệ lưu, học sinh sẽ có những cảm xúc chân thực, sâu sắc từ 
đó thúc đẩy việc tìm hiểu kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành năng lực một 
cách chủ động và tự nguyện.
 Đặc biệt, trong dạy học lịch sử, về thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – 
kĩ thuật, vận dụng phương pháp dạy học dự án gắn với các hoạt động trải nghiệm 
sáng tạo giúp phát huy những thành thành tựu khoa học–kĩ thuật và công nghệ, 
mang lại ý nghĩa giáo dục và ý nghĩa thực tiễn to lớn. Học sinh được trang bị 
những tri thức quý báu về khoa học, kĩ thuật và công nghệ sản xuất, bồi dưỡng tinh 
thần tìm tòi, khám phá khoa học, định hướng nghề nghiệp và chọn nghề trong 
tương lai, cũng như nỗ lực phát huy năng lực của bản thân góp phần xây dựng và 
bảo vệ quê hương.
 1 hướng trải nghiệm sáng tạo nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và phát huy năng lực 
cho học sinh giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 12 trường THPT.
 4. Nhiệm vụ nghiên cứu
 - Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài:
 + Nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa Lịch sử lớp 10, 11, 12 THPT hiện 
hành, nghiên cứu chương trình Giáo dục phổ thông mới (ban hành ngày 
26/12/2018).
 + Tìm hiểu về các năng lực chung và chuyên biệt trong dạy học môn Lịch sử.
 + Nghiên cứu thực trạng việc sử dụng dạy học dự án và khả năng phát triển 
năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo cho học sinh ở trường THPT hiện nay.
 - Nghiên cứu và xây dựng các dự án học tập theo hướng trải nghiệm sáng tạo 
nội dung cách mạng khoa học – công nghệ chương trình lớp 12 THPT.
 - Xây dựng và tổ chức thực hiện các dự án trải nghiệm sáng tạo, tiến hành 
thực nghiệm và kiểm chứng tính khả thi của đề tài.
 - Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm để kiểm tra, đánh giá tính khả thi và 
tính hiệu quả của các dự án học tập đã xây dựng.
 5. Phƣơng pháp nghiên cứu
 - Nghiên cứu cơ sở lí luận của phương pháp dạy học dự án trong nhà trường.
 - Nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa, sách tham khảo, có liên quan.
 - Khảo sát thực trạng ở trường phổ thông, các phương pháp hỗ trợ, thăm dò ý 
kiến giáo viên và học sinh ở trong trường và một số trương THPT lân cận.
 - Thực nghiệm sư phạm.
 - Phương pháp thống kê toán học, xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm.
 6. Kế hoạch nghiên cứu
TT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm
 Tìm hiểu thực trạng và chọn đề Bản đề cương chi 
 1 Tháng 7,8/2021
 tài, viết đề cương nghiêm cứu tiết của đề tài
 - Nghiên cứu lí luận dạy học, - Tập hợp lý thuyết 
 phương pháp dạy học tích cực của đề tài.
 của bộ môn.
 2 Tháng 8,9/2021 - Khảo sát thực trạng, tổng hợp - Xử lý số liệu khảo 
 số liệu năm trước. sát được.
 - Trao đổi với đồng nghiệp và - Tổng hợp ý kiến 
 đề xuất sáng kiến kinh nghiệm của đồng nghiệp
 3 PHẦN II. NỘI DUNG
 Chƣơng 1. Cơ sở của đề tài
 1.1. Cơ sở lí luận
 1.1.1. Phƣơng pháp dạy học dự án
 1.1.1.1. Khái niệm về dạy học dự án
 Dạy học theo dự án tạo điều kiện cho HS tự quyết trong tất cả các giai đoạn 
học tập, giúp học sinh tạo ra được một hay nhiều sản phẩm hoạt động nhất định. Vì 
vậy, dạy học theo dự án được coi là phương pháp dạy học mà ở đó giáo viên và 
học sinh cùng nhau giải quyết các vấn đề cả về mặt lý thuyết lẫn về mặt thực tiễn. 
Trong phương pháp dạy học này, học sinh được hướng dẫn để áp dụng trong các 
tình huống cụ thể, qua đó học sinh tích lũy được kiến thức và có khả năng giải 
quyết vấn đề.
 Như vậy, dạy học dự án là một hình thức dạy học hay phương pháp dạy học 
phức hợp, trong đó dưới sự hướng dẫn của giáo viên, người học tiếp thu kiến thức 
và hình thành kỹ năng thông qua việc giải quyết một vấn đề đặt ra trong thực tiễn 
cần giải quyết thông qua thực hiện dự án trải nghiệm sáng tạo có thật trong đời 
sống, theo sát chương trình học, có sự kết hợp giữa lý thuyết với thực hành và tạo 
ra các sản phẩm cụ thể.
 1.1.1.2. Mục tiêu và đặc điểm của dạy học dự án
 - Về mục tiêu, mỗi phương pháp dạy học tích cực đều có mục tiêu chung là lấy 
học sinh làm trung tâm nhằm phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. Dạy học 
dự án là một trong những phương pháp dạy học tích cực với những mục tiêu sau:
 + Nội dung học tập theo dự án phải hướng tới các vấn đề thực tiễn, gắn kết 
nội dung học với cuộc sống thực tế.
 + Dạy học dự án giúp phát triển cho học sinh những kĩ năng như kĩ năng phát 
hiện và giải quyết vấn đề, các kĩ năng tư duy bậc cao (phân tích, tổng hợp, đánh 
giá).
 + Dạy học dự án rèn luyện cho học sinh nhiều kĩ năng khác như tổ chức kiến 
thức, kĩ năng sống, kĩ năng làm việc nhóm, giao tiếp, 
 + Dạy học dự án cho phép học sinh làm việc một cách độc lập để hình thành 
kiến thức và cho ra những kết quả thực tế.
 + Dạy học dự án giúp học sinh nâng cao kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin 
vào quá trình học tập và tạo ra sản phẩm.
 Thường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của dự án, người học không chỉ 
cần hiểu biết kiến thức Lịch sử, mà người học còn phải biểu biết một số kiến thức 
cả các ngành khoa học có liên quan và một số kỹ năng cần thiết (kỹ năng thu thập 
và xử lý thông tin, kỹ năng viết báo cáo khoa học, kỹ năng xử lý số liệu bằng bảng
 5 1.1.1.4. Vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết 
vấn đề sáng tạo cho học sinh thông qua môn Lịch sử
 Trong chương trình bồi dưỡng Module 2 cho giáo viên THPT, dạy học dự án 
trong Lịch sử có khả năng phát triển những phẩm chất, năng lực tnhư sau:
 - Về phẩm chất: trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm
 - Về năng lực chung: giải quyết vấn đề và sáng tạo; giao tiếp và hợp tác; tự 
chủ và tự học
 - Về năng lực bộ môn: nhận thức lịch sử, tìm hiểu các sự kiện lịch sử và các 
nhân vật lịch sử, vận dụng kiến thức, kĩ năng lịch sử đã học vào cuộc sống.
 Để đánh giá được vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải 
quyết vấn đề và sáng tạo cần dựa vào tiêu chí và các mức độ năng lực giải quyết 
vấn đề và sáng tạo của học sinh như sau:
 Mức độ 1 (M1) Mức độ 2 (M2) Mức độ 3 (M3) 
 Tiêu chí
 3 điểm 2 điểm 1 điểm
 Phân tích được Phân tích được Phân tích tình 
TC1. Phân tích 
 tình huống, nhiệm tình huống, nhiệm huống nhiệm vụ 
xác định mục tiêu, 
 vụ của dự án và vụ dự án, xác định dự án chưa rõ ràng
tình huống, nhiệm 
 xác định được mục tiêu chưa đầy 
vụ học tập của dự 
 mục tiêu đầy đủ, đủ, rõ ràng
án
 rõ ràng
 Đề xuất được câu Đề xuất được câu Đề xuất câu hỏi 
 hỏi thể hiện định hỏi thể hiện định thể hiện định 
TC2. Đề xuất hướng nghiên cứu hướng nghiên cứu hướng nghiên cứu 
được câu hỏi và xác định được và xác định được dự án nhưng chưa 
nghiên cứu cho đề nội dung nghiên một số nội dung xác định được nội 
tài dự án và xác cứu rõ ràng và đầy nghiên cứu rõ ràng dung nghiên cứu, 
định nội dung cụ đủ, hiểu được câu nhưng chưa đầy chư nêu ra được 
thể hỏi nghiên cứu đủ và hiểu được câu hỏi định 
 của nhóm đề xuất câu hỏi hướng nghiên cứu 
 đầy đủ, rõ ràng
 Xác định và thu Xác định và thu Xác định và thu 
 thập, tìm kiến thập được nguồn thập được nguồn 
TC3. Xác định và được thông tin có thông tin. Biết tìm thông tin có liên 
thu thập thông tin, liên quan đến vấn kiếm các thông tin quan đến vấn đề ở 
xử lý thông tin đề ở sách giáo có liên quan đến mức độ kinh 
phù hợp cho dự án khoa, tài liệu tham vấn đề ở sách giáo nghiệm bản thân; 
 khảo khác và khoa và thảo luận lựa chọn, sắp xếp,
 thông qua thảo với bạn; lựa chọn, kết nối,thông tin
 7