Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng Sketchpad dạy khái niệm mặt cầu, mặt trụ và mặt nón

 Mục lục
A. ĐẶT VẤN ĐỀ....2
 I. Lí do chọn đề tài .. 2
 II. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm..2
 III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..2
 IV. Phương pháp nghiên cứu2
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ....2
 I. Cơ sở lý luận. 2
 II. Thực trạng và giải pháp....2
 1. Thực trạng....2
 2. Giải pháp..3
 2.1. Khái niệm về mặt tròn xoay......3
 2.2. Mặt trụ tròn xoay...4
 2.3. Mặt nón tròn xoay......9
 2.4. Mặt cầu.12
 III. Hiệu quả của đề tài...17
C. KẾT LUẬN..17
 1 Làm cho học sinh nắm được các vấn đề sau sẽ là rất khó khăn nếu dạy 
theo cách truyền thống.
 - Hiểu được định nghĩa của mặt cầu, vị trí tương đối giữa mặt cầu và mặt 
phẳng, giữa mặt cầu và đường thẳng.
 - Hiểu được định nghĩa mặt trụ, hình trụ, khối trụ, mặt nón, hình nón, khối 
nón. Xác định được giao tuyến của các hình đó với các mặt phẳng.
 - Hiểu được và tạo ra được một số công thức tính diện tích xung quanh 
của các hình nêu trên.
 Từ khái niệm mặt tròn xoay được giới thiệu nhằm giúp học sinh hiểu biết 
thêm một số mặt thường gặp trong thực tế như các đồ gốm sản xuất bằng bàn 
xoay, vòng xuyến,...
2. Giải pháp
2.1. Khái niệm về mặt tròn xoay
*Hoạt động 1. (Đọc SGK và trả lời các câu hỏi sau )
+) Khi cho mp(P) quay quanh một đường thẳng thuộc (P) thì:
- Mỗi điểm M thuộc (P), không thuộc , di động như thế nào?
Trả lời: Trên một đường tròn có tâm thuộc , trong mặt phẳng vuông góc với 
 3 ( Học sinh đọc SGK và trả lời các câu hỏi)
- Mặt trụ tròn xoay được tạo thành như thế nào?
Trả lời: Do một đường thẳng song song với đường thẳng , trong mặt phẳng (P)
Quay quanh 
Khi học sinh trả lời xong, giáo viên cho hiện hình đã chuẩn bị sẵn trình chiếu.
- Hình trụ tròn xoay được tạo thành như thế nào?
Trả lời: Do hình chữ nhật ABCD quay quanh AB
Giáo viên: cho quay hình đã chuẩn bị sẵn trên màn hình máy chiếu
 5 Trả lời: Hình chữ nhật
- Tính diện tích hình chữ nhật vừa tạo ra? Trả lời: S a.b
 7 2.3. Mặt nón tròn xoay
*Hoạt động 1. Các khái niệm (đọc SGK và trả lời các câu hỏi)
- Mặt nón tròn xoay được tạo thành như thế nào?
Trả lời: Do một đường thẳng cắt , trong mặt phẳng (P) tạo nên khi (P) quay 
quanh .
- Hình nón tròn xoay được tạo thành như thế nào?
Trả lời: Quay tam giác vuông OMI, vuông tại I quanh OI
 9 - Khi tăng số cạnh đáy của hình chóp đều nội tiếp hình nốn lên vô hạn thì diện 
tích xung quanh của hình chóp đó tiến dần tới đâu?
Trả lời: Diện tích xung quanh của hình nón.
 1 1
Giáo viên: S n. h.a na.h (n - số cạnh đáy đa giác đều, a - độ dài cạnh 
 xqc 2 2
đáy, h - là khoảng cách từ đỉnh đến cạnh đáy)
khi cho n ta có n.a 2 R; h l. Nên Sxqc Sxq Rl
Vậy Sxq Rl (R - bán kính đáy, l - đường sinh)
 1
- Tương tự ta có V R 2.h (h- đường cao)
 3
 11 *Hoạt động 2. Giao của mặt cầu và mặt phẳng
- Hãy quan sát trên máy chiếu sau đó trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập
 13 Giáo viên: chỉ cần bấm vào các vị trí đã lập sẵn trên hình thì học sinh quan sát 
tốt hơn trong từng trường hợp.
 15 Khái niệm Tính chất, quan hệ
Mặt cầu không cắt đường thẳng khi ...
và chỉ khi ..
Mặt cầu tiếp xức với đường thẳng khi 
và chỉ khi 
Mặt cầu cắt đường thẳng tại hai điểm 
phân biệt A và B khi và chỉ khi 
Mặt cầu ngoại tiếp hình đa diện khi 
và chỉ khi 
III. Kiểm nghiệm của đề tài.
 Sau khi đề tài này được thực hành trên lớp và kiểm tra, đa số học sinh tiếp 
thu và vận dụng tốt.
 Bảng thống kê số phần trăm học sinh hiều bài và vận dụng được.
 Lớp Dùng bảng và phấn Dùng bảng và mô Dùng phần mềm trên
 12C3 hình tự làm
 17% học sinh hiểu 55% học sinh hiểu và 75% học sinh hiểu và 
 50 HS bài vận dụng được vận dụng được
 8% học sinh vận 
 dụng được
 C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
 Qua các bài tập trong bài dạy vừa nêu trên ta thấy được ưu điểm của việc 
ứng dụng phần mềm trên cho ta một cách dạy trực quan, ngắn gọn và dễ hiểu. 
Mặc dù với tinh thần nghiêm túc, đầy trách nhiệm khi viết đề tài, đồng thời kết 
hợp với cả giảng dạy trên lớp để kiểm nghiệm thực tế, tuy nhiên trong quá trình 
viết sẽ khó tránh khỏi các khiếm khuyết rất mong được sự đóng góp của đồng 
nghiệp để đề tài này có ý nghĩa thiết thực và bổ ích hơn trong nhà trường.
 Xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG Thanh Hóa, ngày 20 tháng 5 năm 2016
 CAM KẾT KHÔNG COPY
 HOÀNG VĂN QUANG
 17