Sáng kiến kinh nghiệm Thiết kế chủ đề truy vấn dữ liệu – Tin học 12, nhằm phát triển năng lực học sinh theo hướng tiếp cận STEM

 SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 
  
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 Đề tài: 
 THIẾT KẾ CHỦ ĐỀ TRUY VẤN DỮ LIỆU – TIN HỌC 
12, NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH THEO 
 HƯỚNG TIẾP CẬN STEM 
 Lĩnh vực: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN 
 Người thực hiện : HỒ ĐÌNH THƯỜNG 
 Tổ : TOÁN – TIN - VP 
 Điện thoại: 0976465759 
 NĂM HỌC: 2019 – 2020 
 0 
 PHẦN II. NỘI DUNG 
 1. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP 
SÁNG KIẾN 
 Hiện nay, có nhiều phương pháp đổi mới giờ dạy được triển khai thực 
 hiện ở các cấp học như: Đổi mới SHCM theo Nghiên cứu bài học, xây dựng 
 các chủ đề dạy học ... những giải pháp đổi mới đã khắc phục tình trạng dạy học 
 mang tính hàn lâm, thụ động trước đây. Tuy nhiên, các phương pháp trên vẫn 
 còn hạn chế trong việc phát huy năng lực sáng tạo và trải nghiệm nghiên cứu 
 khoa học của học sinh. Phương pháp dạy học chủ đề theo định hướng giáo dục 
 STEM là chủ đề tích hợp liên môn. Với phương pháp này, học sinh sẽ có thời 
 gian để hình thành các kỹ năng giải quyết vấn đề và liên hệ thực tế, vì thời gian 
 thực hiện dự án không chỉ là trong tiết học mà còn thực hiện cả ngoài tiết học. 
 2. NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN SÁNG KIẾN 
 2.1 Tìm hiểu về quy trình kỹ thuật, tiêu chí xây dựng bài học STEM 
 2.1.1 Kế hoạch bài học STEM 
 B1. Tên chủ đề; 
 B2. Mô tả chủ đề; 
 B3. Mục tiêu: Kiến thức, kĩ năng, phẩm chất, năng lực; 
 B4. Thiết bị; 
 B5. Tiến trình dạy học ( Gồm 5 hoạt động). 
 Hoạt động 1: Xác định vấn đề 
 + Mục đích; 
 + Nội dung; 
 + Dự kiến sản phẩm hoạt động của học sinh; 
 + Cách thức tổ chức hoạt động. 
 Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất giải pháp 
 + Mục đích; 
 + Nội dung; 
 + Dự kiến sản phẩm hoạt động của học sinh; 
 + Cách thức tổ chức hoạt động. 
 Hoạt động 3: Lựa chọn giải pháp. 
 Hoạt động 4: Chế tạo mẫu, thử nghiệm và đánh giá. 
 Hoạt động 5: Chia sẻ, thảo luận, điều chỉnh 
 2 
 Tiêu chí 3: Phương pháp dạy học bài học STEM đưa hs vào hoạt động tìm 
tòi và khám phá, định hướng hành động, trải nghiệm và sản phẩm. 
 Tiêu chí 4: Hình thức tổ chức bài học STEM lôi cuốn hs vào hoạt động 
nhóm kiến tạo. 
 Tiêu chí 5: Nội dung bài học STEM áp dụng chủ yếu từ nội dung khoa 
học và toán mà HS đã và đang học. 
 Tiêu chí 6: Tiến trình bài học STEM tính đến có nhiều đáp án đúng và coi 
sự thất bại như là một phần cần thiết trong học tập. 
 2.2 Thiết kế kế hoạch dạy học theo chủ đề STEM, chủ đề: Truy vấn 
dữ liệu – tin học 12 
 2.2.1 Lựa chọn chủ đề, nội dung bài dạy học 
 Chủ đề: Truy vấn trong CSDL 
 2.2.2 Xác định yêu cầu kiến thức, kĩ năng, thái độ 
 1. Kiến thức 
 + Biết khái niệm mẫu hỏi, vai trò của mẫu hỏi. 
 + Biết sử dụng các phép toán, biểu thức, các hàm số học chuẩn trong mẫu 
hỏi. 
 + Biết các bước chính để tạo mẫu hỏi. 
 2. Kỹ năng 
 + Sử dụng các biểu thức toán học trong thiết lập mẫu hỏi. 
 + Viết đúng biểu thức điều kiện khi thiết lập mẫu hỏi. 
 3. Thái độ 
 + Tự giác, tích cực và chủ động trong các hoạt động tập thể. 
 4. Năng lực 
 + Phát triển năng lực chung: phát hiện giải quyết vấn đề, năng lực hoạt 
động nhóm. 
 + Phát triển năng lực đặc thù: Giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của công 
nghệ thông tin và truyền thông, Hợp tác trong môi trường số. 
 4 
 lượng động của động của trúc mẫu hỏi, thực 
 mẫu hỏi mẫu hỏi hỏi, thực hiện trong 
 hiện trong một tình 
 một tình huống mới. 
 huống quen 
 thuộc. 
 HS vận 
 HS vận dụng 
 dụng mẫu 
 mẫu hỏi, 
 hỏi, cùng 
 cùng với các 
 HS sửa lỗi với các đối 
 đối tượng 
 mẫu hỏi tượng khác 
 khác để làm 
 Bài tập trong tình để làm được 
 được yêu 
 thực hành huống yêu cầu 
 cầu hoàn 
 quen thuộc hoàn chỉnh 
 chỉnh giải 
 có lỗi. giải quyết 
 quyết vấn đề 
 vấn đề trong 
 trong tình 
 tình huống 
 huống mới. 
 quen thuộc. 
 2.2.5 Câu hỏi và bài tập. 
 - Nhận biết : 
 CH1: Cho biết khái niệm và lợi ích của mẫu hỏi trong CSDL? 
 CH2: Nêu các phép toán số học? 
 CH3: Nêu các phép toán quan hệ, lôgic? 
 CH4: Nêu các toán hạng: các trường, hằng số, hằng văn bản? 
 CH5: Nêu các hàm số học chuẩn? 
 CH6: Nêu các bước chính để thiết lập mẫu hỏi? 
 CH7: Nêu các thao tác thiết lập mẫu hỏi? 
 - Thông hiểu. 
 CH1: Cho biết ý nghĩa của các thành phần tham gia trong biểu thức mẫu 
hỏi? 
 CH2: Cách biễu diễn các trường, các hằng văn bản? 
 CH3: Ý nghĩa của các thuộc tính mô tả điều kiện trong mẫu hỏi? 
 - Vận dụng 
 CH1: Viết các biểu thức điều kiện với tình huống quen thuộc? 
 - Vận dụng cao 
 6 
 Hình 1: Bảng điểm tổng kết năm học 
 Giáo viên trình chiếu tiếp bảng Thống kê tỉ lệ xếp loại học lực (Hình 2). 
Yêu cầu học sinh đặt các câu hỏi lấy dữ liệu cho bảng thống kê? 
 Hình 2: Thống kê tỉ lệ học lực phần mềm quản lí điểm 
 Dự kiến sản phẩm học sinh: 
 CH1: Dữ liệu học sinh nữ của từng lớp được lấy như thế nào? 
 CH2: Tỉ lệ học lực từng lớp được thống kê từ những dữ liệu nào? Cách 
 thống kê như thế nào ? 
 * Hoạt động 2: Hoạt động nhóm thiết lập các truy vấn từ CSDL đã cho. 
 Giáo viên trình chiếu bảng Học sinh CSDL quản lí học sinh (Hình 3), 
 phân lớp thành 4 nhóm yêu cầu thiết lập ít nhất 4 câu hỏi yêu cầu khai thác dữ 
 liệu dữ liệu : 
 8 
 - Hoạt động 4: Phân nhóm tìm hiểu kiến thức liên quan 
 Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu nghiên cứu sách giáo khoa trang 
63, 64 thực hiện yêu cầu: 
 Nhóm 1: Trình bày các phép toán sử dụng trong biểu thức mẫu hỏi. 
 Nhóm 2: Trình bày các toán hạng trong biểu thức mẫu hỏi. 
 Nhóm 3: Trình bày biểu thức số học, biểu thức logic. 
 Nhóm 4: Trình bày các hàm trong biểu thức mẫu hỏi. 
 Các nhóm hoạt động trình bày trên bảng phụ, cử đại diện nhóm lên thuyết 
trình, trả lời phản biện. 
 Dự kiến sản phẩm của học sinh: 
 Nhóm 1: 
 - Các phép toán 
 + Phép toán số học: +, – , * , / 
 + Phép toán so sánh: 
 , =, =, 
 + Phép toán logic: 
 AND, OR, NOT 
 Nhóm 2: 
 - Các toán hạng : 
 + Tên các trường: được ghi trong dấu ngoặc vuông. 
 Ví dụ : [gioi tinh], [DToan] 
 + Các hằng số học 
 + Các hằng văn bản, được viết trong dấu nháy kép. 
 Nhóm 3: 
 - Cấu trúc biểu thức số học: 
 : 
 Ví dụ : 
 DTB:([Dtoan]+[Dli]+[Dtin]+[Dvan]+[Dhoa]+[Dsinh])/6 
 - Biểu thức điều kiện sẽ là: 
 [TOAN] >=9 
 Nhóm 4: 
 SUM: Tính tổng 
 10 
 B2: Chọn nguồn dữ liệu: Chọn bảng học sinh; 
 B3: Mô tả các điều kiện mẫu hỏi: 
 - Field: Mahs, Ho ten, Ngay sinh, Gioi tinh, To, Toan, Van 
 - Criteria: Tương ứng trường Toan chọn >9.5; trường Van chọn >7 
 B4: Nháy lệnh Run để xem kết quả, vào File save đặt tên mẫu hỏi. 
 Nhóm 4: 
 B1: Chọn đối tượng Queries, nháy đúp vào Create Query by Design view; 
 B2: Chọn nguồn dữ liệu: Chọn bảng học sinh; 
 B3: Mô tả các điều kiện mẫu hỏi: 
 - Field: To, Toan, Li, Hoa, Van, Su, Dia,Tin. 
 B4: Nháy nút Totals trên thanh công cụ chuẩn, trong trường Total tương 
ứng với các thuộc tính điểm chọn hàm AVG; 
 B5: Nháy lệnh Run để xem kết quả, vào File save đặt tên mẫu hỏi. 
 2.3.4 Chế tạo mẫu thử nghiệm và đánh giá 
 * Mục đích: Từ những phương án đã lựa chọn học sinh sử dụng máy 
 tính để tạo các mẫu hỏi truy vấn giải quyết vấn đề, kiểm nghiệm trên máy 
 tính. 
 * Nội dung: 
 - Hoạt động 6: Học sinh hoạt động theo nhóm được phân công, thời 
 gian hoạt động ngoài tiết học. 
 * Dự kiến sản phẩm của học sinh: 
 Nhóm 1: 
 12 
 Mỗi nhóm cử 2 thành viên đại diện lần lượt lên trình bày. Một bạn trình 
bày các bước thực hiện, bạn còn lại thực hiện các bước đó trên máy tính. 
 2.4 Áp dụng dạy học thực nghiệm. 
 Chủ đề Truy vấn dữ liệu được thực hiện 2 tiết trên lớp: 
 Tiết 1: gồm các hoạt động phần xác định nhu cầu thực tiễn và phần tìm 
hiểu kiến thức nền đề xuất giải pháp. Gồm 4 hoạt động: Hoạt động 1, hoạt động 
2, hoạt động 3, hoạt động 4. 
 Tiết 2: Trình bày, thảo luận, điều chỉnh sản phẩm. Gồm các hoạt động: 
Hoạt động 7, hoạt động 8. 
 Thời gian các nhóm thực hiện lựa chọn giải pháp, chế tạo mẫu thử nghiệm 
được tiến hành ngoài giờ lên lớp. 
 Học sinh tham gia hoạt động nhóm, thực hiện yêu cầu hoạt động 2 
 14 
 Giáo viên giao dự án cho các nhóm (hoạt động 3) 
Hoạt động nhóm : thảo luận yêu cầu hoạt động 4 
 16 
 Học sinh phát biểu phản biện 
 Giáo viên chuẩn hóa sản phẩm hoạt động 4 
 Hoạt động 5, hoạt động 6 học sinh làm việc ngoài giờ lên lớp theo nhóm 
được phân công. 
 18 
Đại diện học sinh nhóm 4 thuyết trình và thực hiện sản phẩm 
 Học sinh phát biểu phản biện 
 20 
 3. KẾT QUẢ SAU KHI THỰC HIỆN SÁNG KIẾN 
 Sau khi áp dụng giảng dạy chủ đề cho 2 lớp 12A1,12A7. Tôi đã tiến hành 
khảo sát mức độ học tập của các em theo 4 nội dung mỗi nội dung có 3 mức độ 
đánh giá. Kết quả đánh giá được thể hiện ở bảng tổng hợp sau : 
 Số h/s Hoàn 
 Không 
 Ký hiệu Tên nội dung khảo sát được toàn Đồng ý 
 đồng ý 
 khảo sát đồng ý 
 Hướng dẫn cho học sinh 
 tự nghiên cứu, tìm tòi 
 ND1 73 49 20 4 
 kiến thức để giải quyết 
 vấn đề 
 Kích thích học sinh tham 
 ND2 gia tích cực vào các hoạt 73 42 26 5 
 động 
 Học sinh được trình bày, 
 thuyết trình sản phẩm của 
 nhóm mình, được phép 
 phản biện và trả lời phản 
 ND3 73 48 22 3 
 biện, đánh giá lẫn nhau. 
 Được hiệu chỉnh, đánh 
 giá của giáo viên qua mỗi 
 hoạt động 
 Nội dung học gắn với liên 
 ND4 73 35 35 3 
 hệ thực tiễn 
 Biểu đồ thể hiện tỉ lệ khảo sát tương ứng từng nội dung 
 50
 45 Hoàn toàn đồng ý
 40 Đồng ý
 35 Không đồng ý
 30
 25
 20
 15
 10
 5
 0
 ND1 ND2 ND3 ND4
 22