Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng đồ dùng trực quan nhằm gây hứng thú học tập lịch sử cho học sinh lớp 12 ở bài “Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp kết thúc (1953-1954)”

 Sáng kiến kinh nghiệm Phan Thị Thương2010-2011 1
 SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN NHẰM GÂY HỨNG THÚ HỌC
 TẬP LỊCH SỬ CHO HỌC SINH LỚP 12
 Bài: CUỘC KHÁNG CHIẾN TỒN QUỐC CHỐNG THỰC DÂN PHÁP KẾT
 THÚC (1953-1954)
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Báo cáo chính trị của Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng khĩa VIII tại Đại hội 
 lần thứ IX (2001) chỉ rõ:''Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện, đổi mới 
 nội dung, phương pháp dạy học.''(1)
 Trên cơ sở mục tiêu cấp học, quan điểm, đường lối của Đảng về sử học và giáo 
 dục lịch sử, căn cứ nội dung, đặc trưng của nhận thức lịch sử, Đảng ta xác định: ''Bộ 
 mơn lịch sử ở trường THPT cĩ vai trị vơ cùng quan trọng, nĩ hình thành cho học 
 sinh kiến thức cơ bản về lịch sử phát triển hợp qui luật của dân tộc và xã hội lồi 
 người''. Trên cơ sở đĩ, giáo dục lịng yêu nước,, tự hào dân tộc, lí tưởng độc lập dân 
 tộc, và CNXH , rèn luyện năng lực tư duy và thực hành. thực hiện một cách nghiêm 
 chỉnh các nhiệm vụ giáo dục và giáo dưỡng và phát triển.(2)
 Với vị trí, chức năng, nhiệm vụ quan trọng như vậy, nhưng hiện nay bộ mơn lịch 
 sử chưa thực hiện hết chức năng, nhiệm vụ của mình. Hiện tượng học sinh ít chú ý 
 học tập các mơn xã hội , trong đĩ cĩ bộ mơn lịch sử là phổ biến. Tình trạng trên do 
 nhiều nguyên nhân, trước hết là do quan niệm chưa đúng về bộ mơn, hạn chế về 
 thời gian học tập, học vì thi cử...... Một số giáo viên dạy chưa tốt. Do vậy chưa thu 
 hút, gây hứng thú cho học sinh học tập lịch sử trên lớp.
 Bất kì bội mơn nào cũng cĩ khả năng gây hứng thú học tập cho học sinh. Bộ 
 mơn lịch sử vơ cùng phong phú, bởi nĩ khơi phục đời sống con người với những sự 
 kiện cơ bản, sinh động về lao động sản xuất, đấu tranh chống ngoại xâm Qua
 mơn học này, học sinh thấy được những phẩm chất cao đẹp của con người với 
 những tấm gương trong sáng , tiêu biểu, đồng thời cũng thấy được những mặt xấu, 
 tiêu cực , phản động, đem lại những bài học quí báu rút ra từ quá khứ. Với những 
 nội dung như thế, mơn lịch sử cĩ khả năng, sức mạnh gây hứng thú học tập cho học 
 sinh.
 Quán triệt tư tưởng ''Đổi mới và nâng cao chất lượng bài dạy'' ''Phương pháp 
 giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người 
 học, bồi dưỡng năng lực tự học, lịng say mê học tập và ý thức vươn lên''(3) .Thiết 
 nghĩ, việc giáo viên tự tìm tịi, sáng tạo các sơ đồ,mơ hình, tranh ảnh để bài dạy 
 thêm sinh động, tạo hứng thú cho các em là điều cần thiết trong thực tế hiện nay. Sáng kiến kinh nghiệm Phan Thị Thương2010-2011 3
II. CÁCH THỨC THỰC HIÊN:
 1/ Trong bài này để hiểu phần thứ nhất"Âm mưu của Pháp-Mĩ ở Đơng Dương: Kế
 hoạch Nava" . Trước hết tơi trình bày về hồn cảnh, nội dung, biện pháp của kế
 hoạch Nava .
 2/ Giảng sang phần thứ II: "Cuộc tiến cơng chiến lược Đơng -Xuân 1953-1954 và 
 chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954" tơi sử dụng bảng tĩm tắt các sự kiện của cuộc 
 tiến cơng chiến lược đơng xuân 1953-1954 kết hợp với bản đồ " Cuộc tiến cơng chiến 
 lược Đơng -Xuân 1953-1954"
 Bảng tĩm tắc phải được chuẩn bị kĩ trước khi đến lớp.
 Bảng thống kê sự kiện cuộc tiến cơng chiến lược Đơng- Xuân 1953-1954
 Cuộc tiến cơng chiến lược Đơng- Xuân 1953-1954
 Thời gian 10/12/1953 Đầu tháng Cuối tháng Đầu tháng
 12/1953 1/1954 2/1954
 Hướng tiến Thị xã Lai Châu Trung Lào Thượng Lào Bắc Tây
 cơng của Nguyên
 quân ta
 Nơi địch Điện Biên Phủ( Xê-nơ ( Trở Luơng Plâyku( Trở 
 phân tán và Trở thành nơi thành nơi tập phabang và thành nơi tập 
 tập trung tập trung binh trung binh lực Mường Sài trung binh lực 
 binh lực lực thứ 2 của thứ 3 của Pháp (Trở thành nơi thứ 5 của Pháp)
 Pháp sau đồng tập trung binh 
 bằng Bắc Bộ) lực thứ 4 của
 Pháp)
 • Ý nghĩa bảng tĩm tắt:
 -Ý nghĩa giáo dưỡng:
 -Qua bảng tĩm tắt giúp học sinh hiểu được chủ trương của ta trong cuộc tiến cơng 
 chiến lược đơng xuân 1953-1954 , thấy được kết quả mà ta đạt được thơng qua cuộc 
 tiến cơng đĩ: Phân tán được lược lượng của địch từ 44 tiểu đồn ở đồng bằng Bắc 
 Bộ , lực lượng chỉ cịn là 20 tiểu đồn bị động phân tán theo những hướng khác 
 nhau.
 -Học sinh hiểu được âm mưu, thủ đoạn của Pháp, Mĩ trong việc thực hiện kế hoạch
 Nava.
 -Ý nghĩa giáo dục:
 Giúp học sinh cĩ thái độ căm ghét đố với các mưu đồ, thủ đoạn của bọn thực dân 
 xâm lược, đồng thời thấy được sự nhạy bén của Đảng trong đường lối chỉ đạo thực Sáng kiến kinh nghiệm Phan Thị Thương2010-2011 5
 kê về thành tích chiến đấu của quân dân ta trong 9 năm(1945-1954) kháng chiến 
 chống Pháp.
 Bảng thống kê phải được thiết kế trước ở nhà thật chính xác,sạch, đẹp, khoa học.
 Thành tích chiến đấu của quân và dân ta trong 9 năm(1945-1954) 
 kháng chiến chống Pháp
 Tồn bộ Trong đĩ:
 9 năm Chiến dich đơng - xuân 
 1953-1954
 Tồn bộ Riêng mặt 
 chiến dịch trận ĐBP
 Số địch bị tiêu diệt( Chết, bị thương, bị bắt 579,5 128,2 16,2
 làm tù binh)- Nghìn tên
 Ta thu của địch:
 Súng đại bác- Khẩu 255 24
 Súng các loại- Khẩu 130415 24925 5915
 Xe các loại- Chiếc 504 98 64
 Ta phá của địch:
 Máy bay- Chiếc 435 162 62
 Tàu thủy, ca nơ, xuồng chiến đấu- Chiếc 603 93
 Súng đại bác- Khẩu 344 81
 Đầu máy xe lửa- Chiếc 337 40
 Toa xe lửa- Toa 1478 250
 Xe các loại- Chiếc 9292
Ý nghĩa bảng tĩm tắt:
• -Ý nghĩa giáo dưỡng: Giúp học sinh nắm được những thành tích vang dội của cha 
 anh trong chiến đấu chống Pháp lần thứ II.
 -Ý nghĩa giáo dục: Sáng kiến kinh nghiệm Phan Thị Thương2010-2011 7
• Ý nghĩa sơ đồ:
• Ý nghĩa giáo dưỡng: Qua sơ đồ , giúp học sinh nắm được những nét cơ bản về ý
 nghĩa lịch sử của chiến thắng Điện Biên Phủ đối với trong nước cũng như quốc tế.
• Ý nghĩa giáo dục: Giúp học sinh về niềm tự hào dân tộc sâu sắc, biết ơn các thế hệ 
 cha anh đi trước đã hy sinh vì nền hịa bình, độc lập của dân tộc.
• Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ sơ đồ, phân tích, nhận xét.
 Khi giảng đến phần thứ III: Hiệp định Giơnevơ 1954 về chấm dứt chiến tranh và lập 
lại hịa bình ở Đơng dương, giáo viên phân tích rõ hồn cảnh dẫn đến kí kết hiệp định. 
Qua việc phân tích đĩ giúp cho các em hiểu rõ hơn về bản chất ngoan cố của Pháp, về 
cuộc chiến tranh gian khổ và anh dũng của dân tộc ta trên mặt trận quân sự, chính trị 
thắng lợi vang dội mới cĩ thể buộc địch chấp nhận kí hiệp định Giơnevơ.
 4/ Khi giảng về phần "Nội dung hiệp định Giơnevơ", giáo viên chuẩn bị trước ở nhà 
về sơ đồ nội dung hiệp định Giơnevơ để giảng cho thuận tiện. Sơ đồ này được trình 
bày như sau:
 Sơ đồ nội dung hiệp định Giơnevơ
 Hiệp định Giơnevơ
 Các nước Các Di chuyển Cấm đưa Việt Trách 
 tham dự hội bên quân, tập kết quân đội, Nam nhiệm 
 nghị cam tham ở hai vùng: Ở vũ khí, tiến tới thi 
 kết tơn chiến Việt Nam lấy nhân viên thống hành 
 trọng các ngừng vĩ tuyến 17 quân sự của nhất đất hiệp 
 quyền dân bắn, làm giới các nước nước định 
 tộc cơ bản lập lại tuyến quân ngồi vào bằng thuộc 
 của ba nước hịa sự tạm thời Đơng cuộc về 
 Đơng bình ;Ở Lào tập Dương, các tổng những 
 Dương trên kết ở nước Đơng tuyển cử người 
 cam kết tồn Phơngxalivà Dương tự do kí hiệp 
 khơng can Đơng Sầm nưa; khơng tham trong cả định 
 thiệp vào Dương Campuchia gia vào các nước Giơne 
 cơng việc . khơngcĩ liên minh được tổ vơ.
 nội bộ của vùng tập kết quân sự. chức 
 ba nước. vào Sáng kiến kinh nghiệm Phan Thị Thương2010-2011 9
*Ý nghĩa sơ đồ
-Ý nghĩa giáo dưỡng: Qua sơ đồ giúp học sinh nắm được:
 Những nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp,đĩ là: 
Cĩ Đảng lãnh đạo;cĩ hậu phương vững chắc qua đĩ học sinh hiểu được nguyên
nhân nào là cơ bản nhất xuyên suốt trong cuộc kháng chống Pháp chống Mĩ và trong 
cả giai đoạn xây dựng CNXH hiện nay.
 -Ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh hình thành lịng biết ơn, kính trọng 
đối với nhân dân, chiến sĩ, cĩ tinh thần đồn kết quốc tế. Đồng thời tin tưởng vào sự 
lãnh đạo của Đảng.
 -Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ sơ đồ, phân tích, tổng hợp....
 6/ Giảng về "Ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Pháp", ta cĩ thể sử dụng 
sơ đồ ý nghĩa lịch sử cuộc kháng chiến chống Pháp giai đoạn 1945-1954.
( Sơ đồ được chuẩn bị trước cho tiện sử dụng, rõ ràng, sạch đẹp.)
 Sơ đồ ý nghĩa lịch sử cuộc kháng chiến chống Pháp(1945-1954)
 Ý nghĩa lịch sử
 Đối với trong nước Đối với thế giới
 Chấm dứt Miền Bắc được Giáng địn Cổ vũ mạnh 
 chiến tranh giải phĩng, nặng nề vào mẽ phong 
 xâm lược, chuyển sang tham vọng xâm trào giải 
 chấm dứt giai đoạn cách lược của chủ phĩng dân 
 ách thống mạng XHCN, nghĩa thực dân tộc trên thế 
 trị của Pháp tạo điều kiện cũ của Pháp và giới, trước 
 trong gần thuận lợi giải âm mưu can hết là các 
 một thế kỉ. phĩng miền thiệp Mĩ, Gĩp nước Á, Phi, 
 Nam. phần làm tan rã Mĩ latinh.
 hệ thống thuộc 
 điạ của chúng. Sáng kiến kinh nghiệm Phan Thị Thương2010-2011 11
 III. KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG:
 Đề tài này cĩ khả năng ứng dụng trong tất cả các trường, khơng kể trường ở 
thành phố, đồng bằng, miền núi hay vùng sâu, vùng xa đều cĩ thể ứng dụng được. Khả 
năng được thực hiện là phụ thuộc vào tinh thần yêu nghề của giáo viên, vì vật liệu làm 
các bảng thống kê sự kiện, sơ đồ sự kiện lịch sử đều sử dụng bằng giấy rơki và bút 
lơng rất dễ mua ở bất kì nơi đâu, rẻ tiền...( nếu dạy bằng bảng đen)
 Nếu các trường cĩ điều kiện dạy bằng đèn chiếu Projecter thì việc kẻ bảng thống 
kê sự kiện lịch sử, vẽ sơ đồ sự kiện lịch sử....hiệu ứng để dạy cũng hết sức đơn giản, 
khơng tốn cơng sức nhiều mà bài dạy sẽ sinh động, thu hút được sự chú ý của học sinh Sáng kiến kinh nghiệm Phan Thị Thương2010-2011 13
 Kết quả thăm dị, trả lời bằng phiếu trắc nghiệm khách quan: Qua bài học này em 
 cĩ thích học mơn lịch sử khơng?
Tỉ lệ 2006- 2007- 2008- 2009- 2010-
 2007(khơng 2008(Khơng 2009(Cĩ sơ 2010(Cĩ sơ 2011(Cĩ sơ 
 cĩ sơ đồ sự cĩ sơ đồ sự đồ sự kiện đồ sự kiện đồ sự kiện 
 kiện lịch sử , kiện lịch sử, lịch sử , bản lịch sử , bản lịch sử , bản 
 bản đồ) cĩ bản đồ) đồ ) đồ , bảng đồ , bảng 
 thống kê SK thống kê SK 
 lịch sử lịch sử
Cĩ 68% 83% 100% 100% 100%
Khơng 32% 17%
 V.BÀI HỌC KINH NGHIỆM
 Tĩm lại, muốn gây hứng thú học tập cho HS bằng phương pháp sử dụng sử dụng 
 đồ dùng trực quan thì cần phải tiến hành những cơng việc sau:
 Thứ nhất: Ngồi việc chuẩn bị chu đáo một vài đồ dùng trực quan cần thiết cho 
 giờ dạy cịn cần phải xây dựng hệ thống đồ dùng trực quan phù hợp với nội dung 
 sách giáo khoa.
 Thứ hai: Khi sử dụng đồ dùng trực quan cần khéo léo kết hợp việc tường thuật, 
 miêu tả, giải thích sự kiện cơ bản đang học để HS hình thành biểu tượng và khái 
 niệm về nội dung đang học.
 Thú ba: Cần phát huy tính tích cực, tư duy của HS như: Vẽ bản đồ, làm bảng 
 thống kê sự kiện lịch sử, vẽ sơ đồ sự kiện lịch sử, sử dụng các loại đồ dùng trực 
 quan khác nhau, kết hợp với loại tư liệu tham khảo để nắm sự kiện, phân tích nội 
 dung và cảm xúc với sự kiện