Sáng kiến kinh nghiệm Phần mềm hỗ trợ dạy – học Ngữ văn 12 (học kỳ II)

 SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAI 
 TRƯỜNG THPT THỐNG NHẤT B
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 PHẦN MỀM HỖ TRỢ
DẠY – HỌC NGỮ VĂN
 12 (Học kỳ II)
 Giáo viên : NGUYỄN HIẾU đối đầy đủ, giáo viên dễ dàng ứng dụng công nghệ thông tin để đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng tích cực, chủ động, sáng tạo.
 -Thiết kế trang web để làm tư liệu cho giảng dạy, nhất là Đọc hiểu Ngữ văn đã 
được các công ty phần mềm bắt đầu nghiên cứu, đầu tư, sọan thảo, nhưng mới chỉ 
dừng lại hệ thống kiến thức cơ bản, bài tập trắc nghiệm như đĩa CD Ôn luyện văn thi 
Đại học, các bài giảng, bài thi trắc nghiệm trực tuyến trên internet chứ chưa đi sâu 
vào tìm hiểu một tác gia, tác phẩm, cung cấp cho giáo viên và học sinh có tư liệu hình 
ảnh, phim tư liệu, văn bản, từ điển v.v để dễ học, dễ nhớ kiến thức cơ bản và tìm hiểu 
trọn vẹn một tác phẩm trong chương trình.
 2. Khó khăn :
 - Trong các năm qua, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy nói 
chung, trong giờ Văn nói riêng đã trở thành phong trào rộng khắp. Tuy nhiên, khó 
khăn hiện nay đối với môn Văn khi ứng dụng công nghệ thông tin là dễ rơi vào hai 
cách làm: một là xảy ra tình trạng lạm dụng công nghệ, làm mất đi cái hồn của tác 
phẩm một khi tất cả đều dựa vào máy móc vi tính để nói thay tất cả, khiến học sinh 
không có dịp rung cảm, sống cùng tác giả, tác phẩm; hai là tình trạng buông lỏng , “dị 
ứng” với công nghệ thông tin, cho rằng dạy Văn mà sử dụng CNTT thì sẽ làm khổ 
giáo viên vì tốn thời gian chuẩn bị bài giảng.
 -Như vậy, vấn đề đặt ra ở đây là đưa công nghệ thông tin vào giờ Đọc văn ở mức 
độ nào là hợp lý, có hiệu quả ? Hơn nữa, làm sao cả giáo viên và học sinh có đủ 
nguồn tài liệu để tiếp cận văn bản một các trọn vẹn, nhất là với các bài đọc hiểu chỉ 
học phần trích đoạn? Mặt khác, làm sao giúp giáo viên củng cố kiến thức sau giờ dạy 
cho học sinh, đồng thời học sinh có thể tự kiểm tra quá trình tự học của mình? Đây là 
một vấn để khó khăn cần tháo gỡ. Chuyên đề sáng kiến kinh nghiệm này xin góp một 
phần được tháo gỡ những trở ngại đó.
 3. Số liệu thống kê : Dạy và học Ngữ Văn 12 trong trường THPT hiện nay chỉ có
:
 - 01 cuốn sách giáo khoa, Sách giáo viên Ngữ Văn;
 - 01 số sách tham khảo bài tập tự luận và trắc nghiệm;
 - Một vài hình ảnh minh họa trong sách và băng đĩa rời phục vụ bài giảng;
 Nhận xét: Qua thống kê, bản thân nhận thấy tư liệu để dạy Ngữ văn 12 còn ít ỏi
hoặc giá thành cao nên khó phổ biến rộng rãi đến tất cả giáo viên và học sinh.
 III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI :
1-Cơ sở lý luận :
 -“Một cán bộ nghiên cứu hay một giáo viên có trình độ ứng dụng công nghệ 
thông tin, chắc sẽ có những suy nghĩ và hành động khác một người không biết gì về 
những ứng dụng này. Người biết những ứng dụng này chắc chắn sẽ dạy các tác phẩm 
của Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hươngcũng như các giá trị văn chương rất 
khác với những người đồng nghiệp không biết gì về các ứng dụng của công nghệ 
thông tin vào dạy học ngữ văn.” ( TÌM HIỂU CHƯƠNG TRÌNH VÀ SÁCH GIÁO 
KHOA NGỮ VĂN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG –TS Đỗ Ngọc Thống- NXB Giáo 
dục 2006 -tr 202-203).
 - Quan điểm của TS Đỗ Ngọc Thống- người chủ biên SGK Ngữ Văn THPT phân 
ban-đã khẳng định tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giờ 
Ngữ văn . Ông còn nhấn mạnh : “toàn bộ tranh ảnh và tư liệu do Bộ GD-ĐT cấp 
xuống cho giáo viên là hết sức ít ỏi, nghèo nàn ”( tr 201). Vì thế, để góp phần làm -Ông già và biển cả (Hê-min-uê) : 10 câu
c/Trắc nghiệm Tiếng Việt (tập II) : gồm 04 phần :
 -Nhân vật giao tiếp : 10 câu
 -Thực hành hàm ý : 10 câu
 -Phong cách ngôn nữ hành chính : 10 câu
 -Tổng kết Tiếng Việt : 10 câu
d/Trắc nghiệm Làm Văn (tập II) : gồm các bài :
 -Nghị luận về một tác phẩm , đoạn trích văn xuôi : 10 câu
 -Rèn luyện kĩ năng mở bài, kết bài : 10 câu
 -Diễn đạt trong văn nghị luận : 10 câu
 -Phát biểu tự do : 10 câu
 -Văn bản tổng kết : 06 câu
 -Ôn tập phần tập làm văn : 05 câu
 Làm bài tập trắc nghiệm, chỉ cần đưa trỏ chuột vào các thanh tiêu đề, liên kết 
với các bài, đánh dấu chọn vào câu đúng. Cuối bài tập đều có đáp án và tính câu đúng 
theo tỉ lệ %.
 Hiện nay, phần trắc nghiệm của môn Ngữ văn 12 ít sử dụng. Tuy nhiên, sau khi 
dạy một bài, giáo viên có thể sử dụng trang web này, tìm đến bài dang dạy để cho học 
sinh làm bài, nhằm mục đích củng cố kiến thức cho các em.
2- Phần hình ảnh : gồm 15 mục . Cụ thể :
 -Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài : 12 hình
 -Vợ nhặt – Kim Lân : 09 hình
 -Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành : 09 hình
 -Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi : 06 hình
 -Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu : 09 hình
 -Hồn Trương Ba, da hàng thịt : 12 hình 4-Phần Cùng đọc hiểu văn bản : gồm 04 mục . Cụ thể :
 a/ Hỏi- đáp giúp ôn thi tốt nghiệp THPT (Tập 2)
 Đây là phần giúp giáo viên dạy tiết ôn tập và học sinh có kiến thức để làm bài 
về tác gia, tác phẩm, ý nghĩa nhan đề, nội dung và nghệ thuật chính của tác phẩm. Chỉ 
cần liên kết vào trong từng câu hỏi, sẽ có phần gợi ý trả lời. Đây cũng là phần giúp ôn 
thi tốt nghiệp THPT hằng năm, thuộc câu số 1 (2 điểm ) trong cấu trúc đề thi. Số 
lượng câu hỏi và gợi ý trả lời thuộc các bài như sau : dâu gạt nợ cho gia đình này. Làm vợ A Sử, Mị phải sống kiếp nô lệ khổ nhục, chỉ
muốn chết, nhưng vì thương bố và sợ thần quyền nên Mị đành câm lặng chịu đựng.
- A Phủ là một thanh niên mồ côi cha mẹ từ nhỏ, lao động giỏi, rất dũng cảm, nhiều 
cô gái mê, nhưng vì nhà nghèo nên không cưới được vợ. Trong hội xuân, A Phủ đã 
đánh A Sử nên bị thống lý Pá Tra bắt về đánh đập và phạt vạ 100 đồng bạc trắng. 
Không có tiền nộp phạt, A Phủ trở thành nô lệ cho nhà thống lí để trừ nợ. Do sơ ý để 
cọp vồ mất một con bò nên A Phủ bị thống lí Pá Tra trói đứng vào cọc chờ chết, Mị 
cắt dây trói cứu A Phủ. Cả hai cùng trốn khỏi Hồng Ngài.
- Đến Phiềng Sa, họ trở thành vợ chồng, nỗ lực xây dựng cuộc sống mới. Quân Pháp 
tràn tới, dân Phiềng Sa lại hoang mang lo sợ. A Châu, cán bộ Đảng đã tìm đến, A Phủ 
kết nghĩa anh em với A Châu. Rồi A Phủ trở thành tiểu đội trưởng du kích, cùng với 
Mị và đồng đội bảo vệ quê hương .
c-Ý nghĩa văn bản :
 Tác phẩm tố cáo tội ác của bọn phong kiến, thực dân; thể hiện số phận đau khổ của 
người dân lao động miền núi; phản ánh con đường giải phóng và ngợi ca vẻ đẹp, sức 
sống tiềm tàng, mãnh liệt của họ.
Câu 2 : Em hãy trình bày những nét chính về cuộc đời và nghệ thuật của Tô
Hoài?
 - Tô Hoài sinh năm 1920 trong một gia đình thợ thủ công ngoại thành Hà Nội. Từ 
tuổi thơ, ông đã phải lăn lộn kiếm sống bằng nhiều nghề. Năm 1943, ông gia nhập 
Hội Văn hóa cứu quốc .
- Trước Cách mạng tháng Tám, Tô Hoài là một cây bút văn xuôi hiện thực nổi tiếng 
với truyện Dế Mèn phiêu lưu kí. Sau Cách mạng tháng Tám, ông nổi tiếng với tập 
Truyện Tây Bắc. Sau hơn 60 năm lao động nghệ thuật, ông đã có gần 200 đầu sách 
nhiều thể loại khác nhau.
- Sáng tác của Tô Hoài thiên về diễn tả những sự thật của đời thường. Ông có vốn 
hiểu biết phong phú sâu sắc về phong tục tập quán của nhiều vùng đất khác nhau và 
có lối trần
 thuật hóm hỉnh, sinh động hấp dẫn người đọc.
- Năm 1996, Tô Hoài được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
Câu 3 : Tóm lược nguyên nhân Mị bị bắt làm con dâu nhà thống lí Pá Tra. Nêu ý 
nghĩa của chi tiết này.
 a. Tóm lược nguyên nhân Mị bị bắt làm con dâu nhà thống lí Pá Tra :
 Mị xinh đẹp, chăm làm nhưng nghèo khổ. Bố mẹ nghèo, cưới nhau không có tiền 
phải vay nợ nhà thống lí. Nợ chưa trả hết, người mẹ đã qua đời. Bố già yếu quá, món 
nợ truyền sang Mị, Thống lí Pá Tra muốn Mị làm con dâu “gạt nợ”. Sau đó, Mị bị bắt 
về nhà Pá Tra. Bố Mị dù thương con nhưng "không thể làm thế nào khác được". b. Giá trị nhân đạo :
 - Cùng với sự tố cáo là lòng xót thương, cảm thông vô hạn của Tô Hoài đối với 
nhân dân lao động miền núi, đặc biệt là người phụ nữ, những kiếp đời bi kịch đang 
chết dần, chết mòn vì đau khổ. Nhà văn hướng ngòi bút vào sự ảm đạm, đen tối 
nhưng để hướng vào phía sự sống và ánh sáng tâm hồn của con người, ca ngợi vẻ đẹp 
và sức mạnh tinh thần của họ. Hiện thực dù đen tối nhưng không thể huỷ diệt được 
mầm sống tiềm tàng.
 - Ngòi bút Tô Hoài thấm nhuần tinh thần nhân đạo thể hiện trong niềm tin, sự trân 
trọng đối với khát vọng sống trong sạch, lương thiện, giàu tình người của những con 
người bị đoạ đày, lăng nhục, khát khao tìm đến ánh sáng của cuộc đời mới; Tô Hoài 
đã thấy được bước chuyển biến sâu sắc trong con người Mỵ và A Phủ xuất phát từ 
lòng nhân ái và sự đồng cảm số phận để vươn lên hành động tự cứu mình, cứu người, 
tự giải phóng mình khỏi ách nô lệ.
Câu 7. Trong phần mở đầu của truyện ngắn“Vợ chồng Aphủ , Tô Hoài đã để 
cho Mỵ xuất hiện bên tảng đá, cạnh tàu ngựa .Theo anh/chị cách giới thiệu nhân 
vật Mỵ đó của nhà văn có ý nghĩa gì?
 Ý nghĩa :
- Khắc đậm dáng vẻ lầm lũi , lam lũ của Mị..
- Hé mở cho người đọc cảm nhận phần nào số phận éo le, khổ đau của nhân vật ( đặt 
bên cạnh cảnh giàu sang, tấp nập của nhà thống lý Pátra thì cái mảng tối tăm, im lìm, 
cực nhọc của cuộc đời người phụ nữ của Mị càng thêm nổi bật và trớ trêu).
Câu 8. Trong truyện ngắn“Vợ chồng A Phủ, âm thanh tiếng sáo đêm tình xuân
có vai trò gì trong việc thể hiện sức sống tiềm tàng của nhân vật Mỵ ?
 Vai trò của tiếng sáo :
 - Tiếng sáo là biểu tượng đẹp đẽ nhất của tình duyên, của tuổi thanh xuân căng 
đầy sức sống của Mỵ.
 -Trong đêm tình xuân , tiếng sáo ấy làm Mỵ “thiết tha , bổi hổi”, là tác nhân 
quan trọng làm thức dậy trong Mị khát vọng tình yêu và hạnh phúc - dấu hiệu đầu 
tiên của sự hồi tỉnh là Mị sống lại với những kỉ niệm ngày trước. Nếu như trước đây, 
Mị tồn tại trong trạng thái vô hồn, vô cảm, với cảm thức phi thời gian, thì bây giờ Mị 
đã có ý thức về thời gian, trái tim đã đập những nhịp bồi hồi, xao xuyến, thôi thúc Mỵ 
bất chấp cảnh ngộ, muốn đi chơi.
Câu 9. Ý nghĩa của tiếng sáo đối với sự hồi sinh khát vọng sống của nhân vật Mị 
trong đêm tình mùa xuân ở tác phẩm "Vợ chồng A Phủ"-Tô Hoài?
 - Tiếng sáo là một dụng công nghệ thuật của nhà văn Tô Hoài, là một chi tiết
giàu ý nghĩa:
 + Tiếng sáo có nhiều cung bậc, sắc thái thẩm mĩ: miêu tả từ xa đến gần, 
khi thực khi hư. Tiếng sáo từ chỗ là sự việc của thực tại bên ngoài dần dần xâm nhập 
và thế giới nội tâm của Mị.
 + Tiếng sáo là biểu tượng của tình yêu, của khát vọng được yêu thương, 
được sống tự do, hạnh phúc.
 + Tiếng sáo có sức tác động mạnh mẽ, sâu sắc đối với Mị: tiếng sáo đã 
đưa Mị từ cõi quên đến cõi nhớ, tiếng sáo gợi lên một thời hạnh phúc ngắn ngủi, tiếng Tóm tắt truyện “Thuốc”: Thuốc được đăng trên tạp chí Tân Thanh Niên số tháng 5 –
1919, sau đó in trong tập Gào Thét xuất bản 1923.
 - Vợ chồng Hoa Thuyên- chủ một quán trà nghèo- có đứa con trai độc nhất mắc 
bệnh lao nặng. Nhờ có người mách bảo, vào một đêm thu lúc trời chưa sáng hẳn, Lão 
Hoa Thuyên tìm tới pháp trường để mua chiếc bánh bao tẩm máu người vừa chịu án 
chém về cho con ăn vì cho rằng ăn như thế con sẽ khỏi bệnh.
 - Vợ chồng Hoa Thuyên cho bé Thuyên ăn thuốc. Thằng bé thật tiều tuỵ, đáng 
thương. Vợ chồng Hoa Thuyên đặt hết niềm tin tưởng vào sự hiệu nghiệm của 
phương thuốc này.
 - Trời vừa sáng, lúc bé Thuyên ăn thuốc xong, quán trà nhà lão Hoa Thuyên 
dần đông khách. Câu chuyện của bọn họ xoay quanh hai sự việc. Sự việc thứ nhất là 
tất thảy bọn họ đều tin tưởng vào công hiệu của phương thuốc bánh bao tẩm máu tươi 
mà thằng bé vừa ăn. Sự việc thứ hai là chuyện bàn tán về người tù bị chém sáng nay. 
Qua lời của Cả Khang thì người bị chém tên là Hạ Du. Hạ Du theo đuổi lí tưởng đánh 
đổ nhà Mãn Thanh, giành độc lập, chủ quyền cho người Trung Quốc (Thiên hạ nhà 
Mãn Thanh chính là của chúng ta). Hạ Du bị người bà con tố giác và bị bắt. Trong tù 
Hạ Du vẫn tuyên truyền tư tưởng cách mạng. Tuy nhiên, tất cả những người có mặt 
trong quán trà hôm đó không một ai hiểu đúng về Hạ Du. Bọn họ cho Hạ Du là điên, 
là giặc.
 - Vào một buổi sáng của ngày Thanh minh năm sau, mẹ Hạ Du và bà Hoa 
Thuyên cùng đến nghĩa địa ( dành cho người nghèo, người tù và người bị chém) 
viếng mộ con. Hai người mẹ đau khổ bước đầu có sự đồng cảm . Họ rất ngạc nhiên 
khi thấy trên mộ Hạ Du có một vòng hoa. Mẹ Hạ Du đã bắt đầu hiểu ra việc làm của 
con bà và tin tưởng những kẻ giết hại Hạ Du nhất định sẽ bị quả báo.
Câu 4: Ý nghĩa nhan đề tác phẩm Thuốc của Lỗ Tấn ?
“Thuốc” là một tiêu đề đa nghĩa :
 - Thuốc cái bánh bao tẩm máu người mà người dân u mê đã sùng bái nó, cho đó là 
thứ thuốc chữa bệnh lao.Thứ thuốc ấy đã không cứu chữa được bệnh nhân mà còn 
giết chết bệnh nhân. Như vậy nhan đề mang ý nghĩa chống mê tín, sùng tín.
 - Thuốc lại được pha chế bằng máu của người cách mạng, những người đã đổ máu 
vì nhân dân. Cho nên, “Thuốc” đề cập đến một vấn đề khác sâu xa và khái quát hơn : 
đó là sự u mê, đớn hèn, mông muội về chính trị của quần chúng và bi kịch không 
được hiểu, không được ủng hộ của những người cách mạng. Như vậy nhan đề 
mang ý nghĩa nhận thức về chính trị. Từ đó, tiêu đề tác phẩm có thêm một tầng nghĩa 
nữa sâu sắc hơn : phải tìm một phương thuốc làm cho quần chúng giác ngộ cách 
mạng và làm cho cách mạng gắn bó với quần chúng.
 Tóm lại, “Thuốc” được xem là một phương thuật để giác ngộ quần chúng
Trung Quốc của Lỗ Tấn.
Câu 5 : Hình tượng chiếc bánh bao tẩm máu người tử tù cách mạng thể hiện 
điều gì?
Hình tượng chiếc bánh bao tẩm máu người tử tù cách mạng thể hiện:
 - Tình trạng mê muội về y học của người dân Trung Quốc ( qua thái độ, hành 
động, tâm lý của vợ chồng lão Hoa Thuyên mua thuốc là chiếc bánh bao tẩm máu