Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến môn Địa lí lớp 12 ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƯỜNG THPT DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH 
 ---- 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
ĐỀ TÀI: NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC TRỰC TUYẾN MÔN 
 ĐỊA LÍ LỚP 12 Ở TRƯỜNG THPT DTNT TỈNH NGHỆ AN 
 - Lĩnh vực Địa Lí - 
 TP Vinh, ngày 20 tháng 04 năm 2022 
 MỤC LỤC 
 Nội dung Trang 
 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1 
1. Lí do chọn đề tài 1 
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 2 
3. Phương pháp nghiên cứu 2 
4. Tính mới của đề tài 2 
5. Đóng góp của đề tài 3 
 II. PHẦN NỘI DUNG 4 
1. Cơ sở khoa học của đề tài 4 
1.1.Cơ sở lí luận 4 
1.2. Cơ sở thực tiễn 7 
2. Nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến môn Địa Lí lớp 12 11 
2.1. Tạo tâm thế sẵn sàng cho HS khi học trực tuyến 11 
2.2. Áp dụng mô hình lớp học đảo ngược 14 
2.3. Thiết kế bài giảng Powerpoint có khả năng tương tác cao nhất 17 
2.4. Tối đa hoá hoạt động của HS trong thời gian kết nối thực 20 
2.5. Quản lí lớp học trực tuyến có hiệu quả 29 
3. Các công cụ đã sử dụng để hỗ trợ dạy học trực tuyến 33 
4. Minh hoạ kế hoạch bài dạy trực tuyến 34 
5. Hiệu quả của đề tài 40 
 III. PHẦN KẾT LUẬN 44 
1.Tổng kết quá trình thực hiện và hướng phát triển của đề tài 44 
2. Kiến nghị, đề xuất 44 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 46 
 Bảng 5.1. Đối chiếu kết quả khảo sát thời điểm trước và sau khi áp 40 
dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến.. 
Bảng 5.2. Điểm thi tốt nghiệp THPT môn Địa Lí lớp 12C1 năm học 43 
2021-2022. 
 DANH MỤC CÁC ĐƯỜNG LINK 
1. Đường link khảo sát thực trạng dạy học trực tuyến: 
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeBw_gcAUGlLqgB8RoEWbpm
mpR6KtKNc_zvgpL9S82lQxRkoA/viewform?usp=sf_link 
2. Kho học liệu số của Bộ GD: https://igiaoduc.vn/ 
3. Bài giảng Elerning - Bài 2: Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ 
https://drive.google.com/file/d/13bgMVCgqZ5W3tkY6TbKjHALDJ0qn4pui/vi
ew?usp=sharing 
4. Bài tập trắc nghiệm Bài 2-vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ trên Google Forms 
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSe-KQ3-
oll4qzg5B1ubUqx3yoRZ89wb5AS6KDOm1jrM4LnxMw/viewform?usp=sf_li
nk 
5. Video bài giảng: Bài 8-thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển 
https://youtu.be/U53UB_dpTC0 
6. Link nộp sản phẩm hoạt động nhóm Bài 16: Đặc điểm dân số và phân bố dân 
cư nước ta: https://padlet.com/khanhlydtnt1/tle95wlufncgif21 
7. Link nộp sản phẩm hoạt động nhóm Bài 41: Vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo 
tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long: 
https://vi.padlet.com/khanhlydtnt1/Bookmarks 
8. Video dùng cho trò chơi khởi động Nhanh tay lẹ mắt Bài 32: Trung du và 
miền núi Bắc Bộ 
https://drive.google.com/file/d/1GoAbY8Va5YukPuLMLS_zLnR3mMPypl9D/
view?usp=sharing 
9. Đường link trò chơi Bingo sử dụng cho chủ đề: Đất nước nhiều đồi núi 
https://quizizz.com/join?gc=084511 
10. Video không lời về tiềm năng du lịch nước ta 
https://youtu.be/M2o-AnFChT4?t=152 
11. Link nộp sản phẩm dự án Bài 32: Trung du và miền núi Bắc Bộ 
https://padlet.com/baohan07092011/tm3heyq49iok9mvd 
 PHỤ LỤC 
Phụ lục 1: Giao diện Google Forms về khảo sát thực trạng học 47 
trực tuyến của HS. 
Phụ lục 2: Bài giảng P.P về chủ đề sinh hoạt lớp. 48 
Phụ lục 3: Một số hình ảnh về học trực tuyến môn Địa Lí lớp 51 
12 
 I. PHẦN MỞ ĐẦU 
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 Sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng 4.0, đặc biệt là sự bùng nổ của lĩnh 
vực công nghệ thông tin, Internet đã tác động to lớn đến mọi mặt của đời sống, 
kinh tế - xã hội toàn thế giới, trong đó có giáo dục. Xu hướng học trực tuyến đã 
hình thành từ rất lâu trong hệ thống đại học ở các nước phát triển. Một sinh viên ở 
Việt Nam vẫn có thể lấy các chứng chỉ quốc tế như các sinh viên khác học trực tiếp 
ở Hoa Kì, ÔxtrâyliaViệc đào tạo trực tuyến có thể giảm thời gian và chi phí rất 
lớn cho các khóa học. Không chỉ ở hệ thống Đại học mà còn cả ở hệ thống phổ 
thông, việc học trực tuyến giúp học sinh mở rộng tầm hiểu biết về ngôn ngữ, văn 
hóa, không gian địa lí, hình thành một cộng đồng học tập. Đó chính là sự ra đời 
của các “lớp học không biên giới”. Cũng thật không khó để tìm kiếm các bài học 
trong chương trình sách giáo khoa của các cấp học trên youtube, các trang web học 
trực tuyến, các fanpagevới sự đa dạng về hình thức: word, mapinfo, video, 
livestream. Có thể nói, học trực tuyến là xu hướng học tập hiện đại, xu hướng 
của thời đại 4.0. 
 Đại dịch Covid-19 bùng nổ, dạy và học trực tuyến được coi là giải pháp duy 
nhất, an toàn nhất “tạm dừng đến trường nhưng không dừng học”. Vấn đề dạy và 
học trực tuyến trở thành vấn đề được dư luận xã hội quan tâm và bàn tán. Nhiều ý 
kiến cho rằng, dạy học trực tuyến không thể có hiệu quả, chỉ là giải pháp mang tính 
chất tạm thời. Cộng với những vấn đề nảy sinh: nghẹn mạng, thiết bị học, trình độ 
công nghệthời gian đầu, dạy và học trực tuyến gặp rất nhiều khó khăn, rào cản 
từ phụ huynh, học sinh và cả giáo viên. Sau một thời gian thích ứng, được sự chỉ 
đạo, quan tâm của ngành giáo dục, sự mày mò “trong cái khó ló cái khôn” của 
nhiều giáo viên, dạy và học trực tuyến đang dần phát huy hiệu quả vốn có của nó. 
Như vậy, có thể nói dạy học trực tuyến không chỉ còn là giải pháp thích ứng mà sẽ 
trở thành chiến lược lâu dài, công cụ hữu ích cho chuyển đổi số trong giáo dục. 
 Dạy học trực tuyến đối với trường THPT DTNT Tỉnh là một thách thức 
vô cùng to lớn, bởi vì đối tượng học sinh là người dân tộc thiểu số, sinh sống ở các 
bản làng xa xôi, vùng biên giới thuộc các huyện miền núi phía Tây Nghệ An. Phần 
lớn các em đều có hoàn cảnh khó khăn, không có thiết bị để học. Để tiếp cận được 
với học trực tuyến, các em phải di chuyển đến những ngọn núi cao hay sáng chiều 
cần mẫn mấy chục km ra thị trấn để tìm mạng Internet, kể cả những hôm đầu tháng 
9 trời mưa to gió lớn. Về phía giáo viên, đội ngũ của trường phần lớn đã có tuổi 
nên việc tiếp cận với công nghệ thông tin cũng là một hạn chế. Nhưng với tinh thần 
quyết tâm cao độ, tất cả vì HS thân yêu, dưới sự chỉ đạo của BGH nhà trường, tập 
thể giáo viên đã cố gắng, nỗ lực hết mình, tìm mọi giải pháp để khắc phục khó 
khăn, từ việc gửi tài liệu qua Mail, quay video, lồng tiếng vào Powerpoint tạo bài 
giảng trên Youtube, đến triển khai có hệ thống trên nền tảng LMSChính sự đồng 
lòng của cả tập thể giáo viên, tinh thần vượt khó của học sinh đã giúp cho trường 
 1 
 - Tính mới của đề tài không chỉ thể hiện ở việc đưa ra các giải pháp mà cả 
việc nghiên cứu cơ sở lí luận. Chưa có một tài liệu thống nhất về khái niệm dạy 
học trực tuyến hay các hình thức dạy học trực tuyến, việc dạy học trực tuyến cũng 
chưa có một nền tảng công nghệ thống nhất cho các nhà trường, cho cả ngành giáo 
dục. 
5. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 
 - Khái niệm về dạy học trực tuyến và các hình thức dạy học trực tuyến. 
 - Khảo sát thực tế việc dạy và học trực tuyến của GV- HS, từ đó để thấy được 
những khó khăn mà GV và HS gặp phải khi dạy học trực tuyến. 
 - Một số kinh nghiệm của bản thân để nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến 
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An và có thể áp dụng với tất các trường THPT 
khác và các môn học khác. 
 - Xây dựng cụ thể một kế hoạch bài dạy trực tuyến ở chương trình Địa Lí lớp 
12. 
 3 
 Slideshare: Slideshare là nền tảng cho phép chia sẻ các tài liệu chủ yếu dưới 
dạng slide trình chiếu hoặc PDF. Mặc dù số lượng và nội dung tài liệu rất đa dạng 
nhưng chất lượng và mức độ tin cậy của tài liệu không đồng đều. 
1.1.2. Hệ thống quản lí học tập LMS và nền tảng Zoom 
1.1.2.1. Hệ thống quản lí học tập LMS. 
 LMS là viết tắt của từ Learning Management System, nghĩa là hệ thống quản 
lý trường học. Phần mềm sẽ cho phép người dùng quản lý các lớp học, khoá học, 
và học sinh, đồng thời hỗ trợ thiết kế các bài giảng, kết nối giữa giáo viên và học 
viên, phụ huynh. 
Hình 1.1. Giao diện chính hệ thống LMS trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An 
 Hệ thống LMS gồm 4 thành phần cơ bản: 
 + E-learning – Lớp học trực tuyến: Nơi mà chúng ta có thể đặt được tất cả 
nội dung bài giảng như bài giảng dạng word, powerpoint , video clip, bài tập 
Học viên có thể xem các nội dung trực tuyến, có thể thảo luận, làm kiểm tra, 
comment,.trên hệ thống. 
 + Livestreaming system – Phòng học trực tuyến thời gian thực: LMS tích 
hợp với Zoom, Microsoft Teams, Google Meet giúp người học có thể tương tác 
trực tiếp với giáo viên. Tất cả các buổi học đều được ghi hình và ghi âm lưu trữ lại. 
 Hình 1.2- Các dạng học liệu có thể tích hợp trên LMS 
 5 
 1.1.2.2. Nền tảng Zoom 
 Zoom là một nền tảng họp/học trực tuyến, cho phép nhiều người được kết 
nối với nhau trong một khoảng cách rất xa. Với điều kiện là người dùng cần phải 
trang bị ít nhất một thiết bị di động điện tử, như máy tính, máy tính bảng hay điện 
thoại thông minh, đồng thời cũng cần phải kết nối wifi để có thể sử dụng. Các tính 
năng chính của Zoom Meettings là: 
 - Ghi lại buổi học: Tất cả các buổi học trực tuyến đều được ghi lại khi GV 
bắt đầu nhấn nút hoạt động, có thể lưu bản ghi trên thiết bị của mình, hoặc tải và 
lưu nó lên dữ liệu đám mây. Việc sao lưu bản ghi buổi học sẽ cho phép những HS 
vắng mặt buổi học đó có thể kiểm tra và xem lại. 
 - Chia sẻ màn hình: Các bài giảng của giáo viên hay sản phẩm của HS đều 
có thể chia sẻ màn hình với toàn bộ lớp học 
 - Trò chuyện: Ứng dụng còn cho phép người học với người học, người học 
với giáo viên trò chuyện tích hợp, nghĩa là mọi người được kết nối và có thể trò 
chuyện tương tác với nhau, không khác gì khi gặp mặt trực tiếp. 
1.1.3. Chương trình Địa Lí lớp 12 
 Mạch kiến thức của chương trình Địa Lí lớp 12 là phần Địa Lí Việt Nam, 
bao gồm: 
 - Vị trí địa lí và đặc điểm tự nhiên nước ta. 
 - Vấn đề sử dụng và bảo vệ tự nhiên. 
 - Địa lí dân cư 
 - Công cuộc Đổi mới và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta. 
 - Địa lí các ngành kinh tế 
 - Địa lí các vùng kinh tế 
 Thuận lợi của việc lựa chọn chương trình Địa Lí lớp 12 làm phạm vi áp dụng 
sáng kiến kinh nghiệm là: 
 - Kiến thức gần gũi, thực tiễn với cuộc sống hàng ngày của HS. 
 - Phần lớn chương trình thi tốt nghiệp THPT nằm ở chương trình lớp 12 nên 
thái độ học tập, mức độ tham gia các hoạt động học tập của HS tích cực hơn, hợp 
tác hơn. 
1.2. Cơ sở thực tiễn 
1.2.1. Thực trạng học trực tuyến của học sinh trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ 
An 
 Kể từ khi dịch Covid-19 bùng phát đến nay, trường THPT DTNT Nghệ An 
luôn là một trong những đơn vị đi đầu triển khai hình thức dạy học trực tuyến nhằm 
thực hiện kế hoạch giáo dục đúng tiến độ và đảm bảo các biện pháp an toàn phòng 
 7