Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 trung học phổ thông qua dạy học bài Nhà trường quân đội, Công an và tuyển sinh đào tạo

 SỞ GD&ĐT NGHỆ AN 
 TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 Tên đề tài: 
“Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả Giáo dục hướng nghiệp 
 cho học sinh lớp 12 trung học phổ thông qua dạy học bài Nhà 
 trường quân đội, Công an và tuyển sinh đào tạo” 
 LĨNH VỰC: GDQP & AN 
 Đồng tác giả: Hoàng Văn Sỹ : ĐT 0962416882 
 Nguyễn Văn Tâm: ĐT 0379287814 
 Nghệ An, tháng 04 năm 2022 MỞ ĐẦU 
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh phổ thông hiện nay có vai trò, nhiệm 
vụ hết sức quan trong nhằn thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược của cách 
mạng Việt Nam là xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc tổ quốc Việt 
Nam xã hội chủ nghĩa. Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh phổ thông là giáo 
dục thái độ lao động và ý thức đúng đắn với nghề nghiệp; cho học sinh làm quen 
với một số nghề phổ biến trong xã hội và các nghề truyền thống của địa phương; 
tìm hiểu năng khiếu, khuynh hướng nghề nghiệp của từng học sinh để khuyến 
khích, hướng dẫn và bồi dưỡng khả năng nghề nghiệp thích hợp nhất; động viên 
học sinh đi vào những nghề, những nơi đang cần. Bởi vậy, vấn đề giáo dục 
hướng nghiệp hiện nay là vấn đề hết sức quan trọng đang đặt ra cho các nhà 
nghiên cứu giáo dục. 
 Thực tế hiện nay hầu hết các trường phổ thông đã và đang triển khai công 
tác hướng nghiệp, tuy nhiên hiệu quả đạt được chưa cao. Có rất nhiều nguyên 
nhân dẫn đến kết quả trên, trong đó không thể không kể đến nguyên nhân các 
giáo viên bộ môn chưa chú trọng hướng nghiệp, chưa tích hợp hiệu quả môn học 
của mình vào công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh. 
 Giáo dục quốc phòng, An ninh cho học sinh còn là nhiệm vụ quan trọng 
trong đào tạo con người mới XHCN nhằm giáo dục cho thế hệ trẻ nói chung có 
ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần tập thể ý thức tư duy và kiến thức, kỹ năng quân 
sự cần thiết chuẩn bị nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc 
là một trong những nội dung giáo dục toàn diện trong nhà trường, góp phần hình 
thành nhân cách con người mới. Đối với giáo viên đang giảng dạy môn học Giáo 
dục quốc phòng, An ninh, công việc giảng dạy phải gắn liền với nghiên cứu 
khoa học, Đây là con đường ngắn nhất để không ngừng tích lũy kiến thức nâng 
cao trình độ gọt sắc tư duy, nhằm góp phần tìm ra những hình thức, phương 
pháp thích hợp và hiệu quả nhất để truyền đạt kiến thức cho người học đạt hiệu 
quả cao nhất. Luôn sẵn sàng gia nhập Lực lượng vũ trang nhân dân, nhận và 3.2. Giới hạn về phạm vi nghiên cứu 
 Đề tài chỉ nghiên cứu tại 2 lớp khối 12 trường THPT nơi tôi công tác. 
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
4.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết 
 - Phương pháp phân tích, tổng hợp: 
 - Phương pháp phân loại, hệ thống: 
4.2. Nhóm phương pháp thực tiễn 
 - Phương pháp quan sát khoa học: 
 - Phương pháp điều tra: 
 - Phương pháp thực nghiệm: 
4.3. Nhóm phương pháp toán học thống kê 
5. GIẢ THIẾT KHOA HỌC 
 - Hướng nghiệp giúp cho học sinh thay đổi nhận thức, thái độ và hành vi 
chọn nghề. Hướng nghiệp còn giúp học sinh chọn trường học theo chiều hướng 
phù hợp giữa lựa chọn của cá nhân với gia đình, xã hội và với các yêu cầu của 
các ngành nghề.. 
 - Giáo dục hướng nghiệp có tính chất tư vấn, tạo điều kiện để mỗi học 
sinh định hướng đúng trong việc lựa chọn nghề nghiệp thích hợp với năng lực, 
sở trường của mình sau khi tốt nghiệp phổ thông. 
 - Việc giải pháp dạy học chú trọng đến việc hoạt động nhóm, khả năng 
hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau trong nhóm để đưa ra kết quả tiếp cận tri thức nhanh. 
6. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 
 Kết quả sáng kiến giúp giáo viên và học sinh hứng thú hơn trong hoạt động 
dạy và học đặc biệt là đáp ứng được công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh 
trong việc chọn trường chọn ngành trong hệ thống nhà trường quân đội và công 
an hiên nay. 
 Sáng kiến có thể được các trường THPT khác trên địa bàn tỉnh nghiên cứu và 
vận dụng phù hợp trong dạy học các đối tượng tương ứng. 
 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG 
 CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 12 - Tìm hiểu thế giới nghề nghiệp, nội dung này cung cấp cho học sinh 
những thông tin nghề nghiệp và cơ sở đào tạo. Bao gồm những loại thông tin 
sau: 
 + Thông tin về ngành, nhóm nghề và nghề cụ thể. 
 + Thông tin về cơ sở đào tạo 
 + Thông tin về nghề nghiệp và cơ sở đào tạo mà bản thân thích. 
 - Giáo dục cho học sinh thái độ, ý thức tôn trọng người lao động, ý thức 
tiết kiệm và bảo vệ của công thuộc các ngành nghề khác nhauĐây là những 
phẩm chất, nhân cách không thể thiếu được ở những người lao động. Có thể coi 
đây là nội dung nhằm thực hiện giáo dục đạo đức và lương tâm nghề nghiệp đối 
với thế hệ trẻ. 
1.1.3.2. Phương pháp giáo dục hướng nghiệp 
 Trong mọi hoạt động, giáo viên đóng vai trò cố vấn, xác định mục tiêu, 
nội dung, cách thức hoạt động, còn các em học sinh giữ vai trò chủ thể hoạt 
động, điều khiển hoạt động và tự đánh giá. do vậy, phương pháp tổ chức hoạt 
động giáo dục hướng nghiệp gồm một số phương pháp đặc thù sau: 
 - Thuyết trình nêu vấn đề: giáo viên truyền đạt thông tin và tri thức đến 
học sinh bằng lời nói. Phương pháp thuyết trình có thể áp dụng trong những tình huống 
dưới đây: 
 + Giới thiệu khái quát bài học, nói ngắn gọn những vấn đề quan trọng và 
cần thiết để học sinh biết được ý nghĩa và nội dung của bài học. 
 + Giải thích các điểm chính của chủ đề. 
 + Giao bài tập cho học sinh 
 - Dạy theo tình huống: dạy học theo tình huống dựa trên quan điểm “Giáo 
dục là sự chuẩn bị cho người học vào việc giải quyết các tình huống của cuộc 
sống”(Soul B. Robinsohl 1967). Học theo tình huống học sinh có điều kiện trao 
đổi, với nhau, trao đổi với giáo viên, được nhận xét, trình bày những suy nghĩ, 
hiểu biết của mình về cuộc sống, về nghề nghiệp và nhất là vấn đề chọn nghề 
tương lai. 
 Phương pháp tình huống được tiến hành theo những bước sau: - Đóng vai (diễn kịch), mô phỏng: là phương pháp cơ bản để rèn luyện kĩ 
năng giao tiếp cho học sinh. Đóng vai là cơ hội để học sinh thực hành một số 
nhiệm vụ hay cách ứng xử nào đó trong một môi trường mẫu trước khi các tình 
huống thực xảy ra. Qua đóng vai, học sinh biết xử lí thông tin, ứng dụng những 
lý thuyết đã học vào thực tế sinh động và đa dạng. Đóng vai tạo điều kiện cho 
học sinh thực hành kĩ năng ra quyết định cho hướng đi của mình. Có thể áp dụng 
phương pháp này để tạo tình huống trước khi thảo luận một chủ đề nào đó. Đóng 
vai sẽ kích thích học sinh thảo luận sôi nổi về chủ đề được nêu. 
1.2. Đặc điểm tâm sinh lí học sinh lớp 12 THPT 
 Đối với học sinh 12 THPT thường có độ tuổi từ 17 – 18 tuổi, các em đã 
có sự hoàn thiện về chất. Sự phát triển mạnh mẽ về mặt cơ thể tạo tiền đề cần 
thiết cho sự phức tạp hóa hoạt động phân tích, tổng hợpcủa vỏ bán cầu đại 
não trong quá trình học tập. Học sinh cuối cấp thường có lòng khao khát mở 
rộng tri thức, mong muốn hiểu biết, say mê quá trình giải quyết các nhiệm vụ 
học tập. Điều này tạo thuận lợi cho giáo viên trong quá trình dạy học và tổ chức 
các hoạt động đảm bảo tính tự lực và phát triển tư duy cho học sinh trong việc 
lĩnh hội tri thức. 
 Hoạt động lao động tập thể có vai trò to lớn trong sự hình thành nhân cách 
thanh niên mới lớn. Hoạt động lao động được tổ chức đúng đắn sẽ giúp các em 
hình thành tinh thần tập thể, lòng yêu lao động, tôn trọng lao động và thành quả 
lao động, đặc biệt là nhu cầu và nguyện vọng lao động. Điều quan trọng là, 
việc chọn nghề đã trở thành công việc khẩn thiết của học sinh lớn. Càng cuối 
cấp học thì sự lựa chọn càng nổi bật. Các em hiểu rằng cuộc sống tương lai phụ 
thuộc vào chỗ, mình có biết lựa chọn nghề nghiệp một cách đúng đắn hay 
không. Dù vô tâm đến đâu, thì thanh niên mới lớn cũng phải quan tâm, có suy 
nghĩ trong khi chọn nghề. 
1.3. Thực trạng giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 THPT qua dạy học 
bài Nhà trường quân đội, Công an và tuyển sinh đào tạo 
 Chúng tôi điều tra thực trạng của việc giáo dục hướng nghiệp cho học 
sinh lớp 12 THPT qua dạy học bài Nhà trường quân đội, Công an và tuyển sinh 4. Thiếu tài liệu và SGK nói về hướng nghiệp 0 0 
 Như vậy, có 4 giáo viên (60%) cho rằng họ gặp khó khăn về vấn đề lồng 
ghép giáo dục hướng nghiệp vào trong các bài học. Còn 1 giáo viên (20%) cho 
rằng họ gặp khó khăn khi tích hợp giáo dục hướng nghiệp là do thiếu cơ sở vật 
chất, kinh phí và thời gian. 
 Qua kết quả điều tra cho thấy những vấn đề lớn sau: 
 - Về nhận thức của giáo viên đối với giáo dục hướng nghiệp: 
Tất cả các giáo viên được điều tra đều cho rằng giáo dục hướng nghiệp cho học 
sinh là nhu cầu cần thiết, nhưng việc xác định mục đích hướng nghiệp của giáo 
viên thì khác nhau. Đa số giáo viên có mục đích là là hướng tới việc định hướng 
chọn nghề trong tương lai của học sinh (60%); một số giáo viên khác hướng 
nghiệp nhằm mục đích giúp học sinh hiểu được giá trị của nghề và tìm thấy hạnh 
phúc khi tận tâm cống hiến tinh thần và sức lực cho nghề đó. 
 - Sau khi điều tra tại 2 lớp 12 của trường THPT tôi thấy rằng có đến 
76,9% ý kiến học sinh cần có nhu cầu hướng nghiệp trước khi chọn nghề cho 
tương lai. Lí do cần nhu cầu này ở các em lại khác nhau có em muốn biết nhu 
cầu của nghề và nhu cầu của xã hội, có em lại muốn biết hiện nay nước ta có 
những ngành nghề nào hoặc biết ngành, nghề nào đang “hot” nhất hiện nay 
Sự hiểu biết về ngành nghề trong xã hội của các em còn rất kém, thậm chí không 
biết gì cả. Mặc dù sắp rời ghế nhà trường để bước vào ngưỡng cửa cuộc đời 
nhưng các em còn mơ hồ trước việc chọn nghề cho tương lai và thậm chí không 
quan tâm đến nghề (71,6%). Có rất nhiều học sinh còn khó khăn trong việc chọn 
nghề. Vì vậy, số học sinh cần nhu cầu tổ chức hướng nghiệp từ phía nhà trường 
rất lớn (67,2%). Tuy nhiên việc này đối với nhà trường hiện nay còn rất hạn chế. 
Có trường quan tâm nhưng chưa đúng mức (74,6%). Có trường không quan tâm 
(7,4%). 
 Từ những thực trạng trên cho thấy thông qua học bài Nhà trường quân 
đội, Công an và tuyển sinh đào tạo thì việc tích hợp giáo dục hướng nghiệp cho 
học sinh 12 rất phù hợp và cần có giải pháp. Trong quá trình dạy học ở trên lớp, trên cơ sở bài giảng đã chuẩn bị với 
các nội dung tích hợp được gắn vào các nội dung cụ thể của bài học, với hệ 
thống câu hỏi – bài tập kèm theo giáo viên nên sử dụng các phương pháp dạy 
học theo hướng phát huy tối đa tính chủ động, sáng tạo của học sinh, để học sinh 
có thể tự phát triển lối tư duy của mình đối với từng nội dung tích hợp; không 
nên áp đặt hoặc gò bó học sinh trong khuôn khổ định sẵn. 
 Một công việc cần làm đó là giáo viên cần xây dựng hệ thống câu hỏi, bài 
tập gắn với các nội dung tích hợp nhằm hướng dẫn cho học sinh tự nghiên cứu, 
tự rút ra các mối quan hệ nhân quả, tự nhận thức tri thức mới. 
 Bước 4: Tổ chức, hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức trên cơ sở tích 
hợp nội dung giáo dục hướng nghiệp 
 Trong quá trình dạy học ở trên lớp, trên cơ sở bài giảng đã chuẩn bị với 
các nội dung tích hợp được gắn với các nội dung cụ thể của bài học, với hệ 
thống câu hỏi – bài tập kèm theo, với hướng sử dụng đã định sẵn cùng với các 
phương pháp dạy học đã dự kiến, giáo viên tổ chức, hướng dẫn học sinh tự khai 
thác, tự nhận thức tri thức mới trên cơ sở tích hợp nội dung giáo dục hướng 
nghiệp.. 
2.2. Các giải pháp thực hiện 
2.2.1. Tìm hiểu thông tin cụ thể về các trường quân đôi và công an 
 Danh sách các trường đại học, cao đẳng quân sự Việt Nam 
 Học viện Quốc phòng (Học viện Quân sự cấp cao): trực thuộc Chính phủ 
Việt Nam, Bộ Quốc phòng quản lý, là trung tâm huấn luyện và đào tạo tướng 
lĩnh, sĩ quan cao cấp của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Học viện là trung tâm 
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cao cấp gồm: đào tạo sĩ quan cấp chiến dịch, chiến 
lược cho quân đội; bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ chủ chốt của các 
bộ, ban ngành, đoàn thể ở trung ương và địa phương; đào tạo cao học và nghiên 
cứu sinh quân sự; hợp tác quốc tế về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quân sự, dân sự 
về quốc phòng với một số nước.. Thành lập năm 1976 
 Trụ sở: số 93, đường Hoàng Quốc Việt, Cầu Giấy, Hà Nội (đối diện Viện 
Toán học Việt Nam).