Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp đỡ học sinh yếu kém môn Toán lớp 12 ở trường THPT Cát Ngạn

 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 ĐỀ TÀI: 
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP ĐỠ HỌC SINH YẾU KÉM MÔN TOÁN LỚP 
 12 Ở TRƯỜNG THPT CÁT NGẠN 
 BỘ MÔN: TOÁN. 
 NĂM HỌC 2021 - 2022 
 DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT 
 Viết tắt Viết đầy đủ 
ĐC Đối chứng 
TN Thực nghiệm 
TNSP Thực nghiệm sư phạm 
GV Giáo viên 
GVG Giáo viên giỏi 
HS Học sinh 
HSYK Học sinh yếu kém 
HSKG Học sinh khá giỏi 
THPT Trung học phổ thông 
THPT QG Trung học phổ thông quốc gia 
SKKN Sáng kiến kinh nghiệm 
HKI Học kì 1 
HKII Học kì 2 
MTBT Máy tính bỏ túi 
HĐ Hoạt động 
HT Học tập 
GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 
KT- KN Kiến thức – Kĩ năng 
 2.2 Một số biện pháp dạy học bám sát đối tượng HSYK môn Toán lớp 18 
12 
Biện pháp 1: Hệ thống hóa kiến thức, “bù lấp" những kiến thức, kĩ năng 18 
mà HS bị hổng 
Biện pháp 2: Thiết kế dạy học bài mới đơn giản dễ hiểu 20 
Biện pháp 3: Thiết kế hoạt động dạy học luyện tập phù hợp năng lực học 27 
sinh nhưng tuần tự nâng cao yêu cầu 
Biện pháp 4: Sử dụng ứng dụng Azota giúp đỡ HSYK ghi nhớ kiến thức 36 
lí thuyết và thực hành luyện tập thường xuyên. 
3. Giúp đỡ HSYK môn Toán lớp 12 sử dụng MTBT để giải một số dạng 39 
bài tập TN ôn thi THPT QG 
Vấn đề 1: Sử dụng MTBT xét tính đồng biến và nghịch biến của hàm 40 
số. 
Vấn đề 2: Tìm giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số 41 
Vấn đề 3: Tìm tiệm cận của đồ thị hàm số 42 
Vấn đề 4: Giao điểm của hai đồ thị 44 
Vấn đề 5: Ứng dụng vào chứng minh, rút gọn biểu thức mũ và lôgarit. 45 
Vấn đề 6: Tính đạo hàm của hàm số 46 
Vấn đề 7: Giải phương trình, bất phương trình mũ và lôgarit 47 
Vấn đề 8: Nguyên hàm và tích phân 47 
Vấn đề 9: Ứng dụng tính diện tích hình phẳng và thể tích vật thể tròn 48 
xoay 
Vấn đề 10: Số phức 49 
 CHƯƠNG III. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 50 
1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm 50 
2. Đối tượng và nội dung thực nghiệm sư phạm 50 
3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 50 
 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 56 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 57 
 SKKN là một tài liệu tham khảo bổ ích cho các giáo viên giảng dạy môn Toán 12, nhất 
là các trường có tỉ lệ HSYK cao. Đề tài đã đưa ra nhiều giải pháp đồng bộ thể hiện rõ tính 
khoa học có ứng dụng thực tiễn cao. Giải pháp trong đề tài có thể áp dụng dễ dàng ở các 
trường phổ thông và đem lại hiệu quả cao trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. 
3. Mục đích nghiên cứu 
 Trên cơ sở nghiên cứu “Một số biện pháp giúp đỡ HSYK môn Toán lớp 12 ở 
trường THPT Cát Ngạn” và tìm hiểu những khó khăn của HS trong HT Toán lớp 12, 
bước đầu tìm ra những biện pháp giúp HSYK và góp phần nâng cao chất lượng đại trà 
và kết quả thi THPT QG môn Toán lớp 12. 
 Giúp các em HSYK môn Toán lớp 12 nắm vững những kiến thức cơ bản. Đồng 
thời rèn luyện cho HS kĩ năng giải Toán góp phần nâng cao chất lượng học Toán và tạo 
tiền đề cho kì thi THPT QG. 
 Cung cấp tài liệu cho GV và HS nhằm nâng cao hiệu quả ôn thi THPT QG và 
chất lượng giảng dạy HSYK môn Toán ở trường THPT. 
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 
4.1. Đối tượng nghiên cứu 
 Đề tài tập trung nghiên cứu các giải pháp và quy trình giúp đỡ HSYK môn Toán 
lớp 12. Đúc kết thành hệ thống những kinh nghiệm dạy học đạt hiệu quả. 
4.2. Phạm vi nghiên cứu 
Trong đề tài này tôi tập trung nghiên cứu 3 vấn đề: 
  Xác định đối tượng HSYK môn Toán lớp 12. Tìm được nguyên nhân dẫn đến tình 
 trạng HSYK môn Toán lớp 12. Giúp đỡ HSYK tìm được động cơ HT môn Toán. 
  Giúp đỡ đối tượng HSYK môn Toán 12 bằng phương pháp dạy học bám sát đối tượng. 
  Giúp đỡ HSYK môn Toán lớp 12 sử dụng MTBT để giải một số dạng bài tập 
 TN ôn thi THPT QG. 
5. Phương pháp nghiên cứu 
 Trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi đã sử dụng các phương pháp sau: 
  Phương pháp nghiên cứu lí luận. 
  Phương pháp điều tra quan sát. 
  Phương pháp thực nghiệm sư phạm. 
  Phương pháp thống kê Toán học. 
6.Thời gian và địa điểm nghiên cứu 
  Thời gian nghiên cứu: Tháng 7/ 2020 – tháng 3/2022. 
 2 
 - Về thái độ: thiếu tập trung, không thể hiện sự hứng thú trong giờ học môn 
 Toán; tự ti, thiếu tự tin trong học Toán; không sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ được 
giao hoặc không tham gia các nhiệm vụ HT môn Toán. 
- Về tư duy: hay ghi nhớ máy móc (thuộc lòng, học vẹt) các công thức, các khái niệm 
hơn là ghi nhớ bản chất của vấn đề; không thực hiện được hoặc thực hiện rất chậm các 
thao tác tư duy như đặc biệt hóa, cụ thể hóa, phân tích, tổng hợp ở mức độ tối thiểu. 
- Về kiến thức: hổng kiến thức cơ bản; không hiểu bản chất hoặc không nắm được 
mối liên hệ giữa các tính chất, khái niệm, định lý. 
- Về kỹ năng: hạn chế trong việc thể hiện các khái niệm, tính chất trong Toán học; kỹ 
năng kết nối kiến thức để vận dụng vào giải Toán yếu; kỹ năng diễn đạt hạn chế, khó 
khăn khi trình bày bài giải Toán. 
 Theo lý thuyết hoạt động của Leonchiep: hoạt động là bản thể của tâm lý, nghĩa 
là: mọi hành vi, hiện tượng về tâm lý đều có nguyên nhân sâu xa và có thể thay đổi 
được thông qua HĐ. Như vậy, với một số HSYK môn Toán thì tình trạng yếu kém có 
thể khắc phục được nếu GV có những hành vi, ứng xử phù hợp với từng đối tượng HS. 
 Theo Nguyễn Bá Kim [2], việc giúp đỡ HSYK môn Toán cần được thực hiện 
ngay cả trong những tiết dạy học đồng loạt, bằng những biện pháp phân hóa nội tại 
thích hợp. 
 Mặt khác, theo Piagie: tri thức không phải là thức có thể cho - nhận mà tri thức 
phải do người học tạo nên. Chính vì vậy, HSYK môn Toán phải tự mình vươn lên, tự 
chính bản thân tìm cách khắc phục những khó khăn, những yếu kém của mình trong 
HT môn Toán. Tất nhiên, để HSYK môn Toán có thể làm được việc này thì cần có sự 
hỗ trợ, nâng đỡ của GV và bạn bè. Chính sự phân hóa nội tại trong cách dạy của GV và 
những hình thức tổ chức DH phù hợp với từng đối tượng HS sẽ giúp HSYK môn Toán 
dần thoát khỏi tình trạng yếu kém môn Toán. 
 Việc dạy học cho HSYK môn Toán ở lớp 12 THPT là một quá trình, GV cần tìm 
hiểu về đặc điểm của từng HSYK môn Toán, xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng 
HS học yếu kém môn Toán để từ đó có những biện pháp giúp đỡ phù hợp với từng cá 
nhân HS, nhằm giúp HSYK môn Toán theo kịp yêu cầu chung của những tiết học trên 
lớp và có thể hòa nhập vào việc dạy học đồng loạt. 
2. Cơ sở thực tiễn và thực trạng vấn đề nghiên cứu 
 2.1. Cơ sở thực tiễn 
 “Kết thúc năm học 2019 - 2020, và giai đoạn 2016 - 2020, chất lượng giáo dục 
và đào tạo toàn diện của Nghệ An không ngừng được nâng lên, đạt nhiều kết quả quan 
trọng. Chất lượng phổ cập giáo dục đạt thành tích đột phá; chất lượng giáo dục phổ 
thông được khẳng định vững chắc; kết quả thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế liên tục 
xếp thứ 3 tốp đầu cả nước. Tuy nhiên, ngành Giáo dục Nghệ An vẫn có nhiều khó khăn 
 4 
 đầu vào của HS thấp. Vì vậy việc nâng cao chất lượng HS đặc biệt là HSYK là vấn đề 
được đặt lên hàng đầu của nhà trường. 
 Dựa vào bảng điểm thi vào 10 môn Toán năm học 2021-2022 của trường THPT 
Cát Ngạn có được biểu đồ về học lực như sau: 
 Dựa vào biểu đồ ta thấy chất lượng đầu vào của trường THPT Cát Ngạn rất thấp 
(Tỉ lệ HSYK chiếm 46,3%). Làm thế nào để nâng cao chất lượng đầu ra điều đó đòi hỏi 
nhiều giải pháp có hiệu quả từ ban giám hiệu, tổ chuyên môn cũng như bản thân mỗi 
GV đứng lớp. “Một số biện pháp giúp đỡ HSYK môn Toán lớp 12 ở trường THPT 
Cát Ngạn” là một trong những giải pháp góp sức cùng tập thể nhà trường trong việc 
nâng cao chất lượng đầu ra. 
 2.2.Thực trạng của vấn đề giúp đỡ HSYK môn Toán 12 ở trường THPT Cát Ngạn 
 2.2.1. Mục đích điều tra 
 Điều tra thực trạng vấn đề giúp đỡ HSYK của GV và những khó khăn của HSYK 
Toán 12 ở Trường THPT Cát Ngạn như thế nào. 
 2.2.2. Nội dung điều tra 
 * Điều tra về việc giúp đỡ HSYK của GV. 
 * Điều tra về hoàn cảnh của HS. 
 * Điều tra về tình hình HT môn Toán của HS. 
 2.2.3. Đối tượng điều tra 
 GV giảng dạy ở Trường THPT Cát Ngạn. 
 HS lớp 12 Trường THPT Cát Ngạn. 
 2.2.4. Phương pháp điều tra: sử dụng phiếu điều tra. (phụ lục 1) 
 6 
 1. Em có thuộc đối tượng dân tộc thiểu A. Có 58 41,4 
 số hoặc có hoàn cảnh gia đình khó khăn 
 B . Không 82 58,6 
 không? 
 2. Em có ở trọ không? A. Có 51 36,4 
 B . Không 89 63,6 
 3. Bố mẹ em có thường xuyên quan A. Nhiều 25 17,8 
 tâm, nhắc nhở em việc HT không? 
 B. Vừa 40 28,6 
 C. Ít 58 41,4 
 D. Rất ít 17 12,2 
 4. Ngoài giờ học em có phải giúp đỡ gia A. Có 77 55 
 đình việc đồng áng, nương rẫy không? 
 B . Không 63 45 
 * Nhận xét: THPT Cát Ngạn đóng trên địa bàn huyện Thanh Chương có điều 
kinh tế khó khăn HS đa số là con em nông dân và dân tộc thiểu số nên việc đầu tư về 
vật chất cũng như thời gian cho con cái HT chưa cao, ngoài giờ đến lớp các em còn 
phải giúp đỡ bố mẹ các công việc gia đình, không có thời gian để tự học. Nhiều HS đi 
học xa nhà phải ở trọ nên sự quan tâm kèm cập con cái của các phụ huynh bị hạn chế. 
 - Phiếu điều tra tình hình HT môn Toán gồm 5 câu hỏi, được soạn dưới hình thức 
TN cho HS đánh dấu. (Phụ lục 5) 
 Sau khi tập hợp thống kê ta thu được kết quả như sau: 
 Câu hỏi khảo sát Số ý kiến Tỉ lệ % 
 1. Khi học môn Toán em thấy có khó A. Rất khó 31 22,1 
 không? 
 B . Khó 66 47,2 
 C. Bình thường 38 27,1 
 D. Dễ 5 3,6 
 2.Trong quá trình HT các em có thường A. Thường xuyên 25 17,9 
 xuyên chú ý nghe giảng và ghi chép 
 B. Vừa 67 47,9 
 không? 
 C. Không thường 48 34,2 
 xuyên 
 8