Sáng kiến kinh nghiệm Làm thế nào để gây hứng thú cho học sinh trong giờ lịch sử và việc liên hệ một số vấn đề thời sự ở lớp 12

 TRƯỜNG THPT LÊ VĂN HƯU
 ----------  ----------
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 LÀM THẾ NÀO ĐỂ GÂY HỨNG THÚ CHO HỌC 
SINH TRONG GIỜ LỊCH SỬ VÀ VIỆC LIÊN HỆ MỘT 
 SỐ VẤN ĐỀ THỜI SỰ Ở LỚP 12
 Người thực hiện: Lê Thị Bình
 Chức vụ: Giáo viên
 Đơn vị công tác: THPT Lê Văn Hưu 
 SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Lịch Sử I. PHẦN MỞ ĐẦU
I.1. Lí do chọn đề tài :
 Lịch sử phát triển của loài ngƣời gắn liền với giáo dục .Giáo dục là một 
nhu cầu không thể thiếu đƣợc của xã hội loài ngƣời ,giao duc la chìa khóa dẫn 
tới một cuộc sống tốt đẹp hơn ,tiến tới một xã hội tốt đẹp hơn
 Giáo dục lịch sử là một môn khoa học,việc nghiên cứu giảng dậy lịch sử ở 
trƣơng phổ thông gắn liền với nhiệm vụ giáo dục thế hệ trẻ,phục vụ các chế độ 
chính trị khác nhau.Việc dạy học lịch sử đƣợc coi trọng vì :”Con ngƣời tƣơng lai 
phải nắm vững kiến thức lịch sử dân tộc và thế giới để có thể giúp họ trở thành 
ngƣời chủ có ý thức trên hành tinh chúng ta”
 Môn lịch sử ở trƣờng phổ thông có vị trí chức năng và nhiệm vụ quan trọng 
để đào tạo,giáo dục thế hệ trẻ.Chƣơng trình lịch sử ở trƣờng phổ thông bao gồm 
các kiến thức khái quát,cụ thể về lịch sử từng quốc gia dân tộc.Do vậy lƣợng 
kiến thức vô cùng rộng lớn cả với thầy và trò.Việc học tập lịch sử không phải 
cung cấp một số kiến thức,và mẩu chuyện về quá khứ mà trang bị cho học sinh 
những kiến thức khoa học.Lịch sử là hiện tƣợng khách quan,tồn tại độc 
lập,không lệ thuộc vào nhận thức của con ngƣời.Nhận thức là một quá trình từ 
không biết đến biết,từ hiểu sơ lƣợc đến hiểu sâu sắc.Vì vậy nội dung dậy học 
lịch sử tuy gồm những kiến thức tƣơng đối ổn định song vẫn phản ánh kịp thời 
những thành tựu mới của khoa học lịch sử.
 Qúa trình dạy học lịch sử là quá trình nhận thức,nó không chỉ có nội dung 
mà còn có phƣơng pháp dạy học,bởi vậy việc đổi mới nội dung gắn liền với đổi 
mới phƣơng pháp.Vì vậy dạy học lịch sử theo phƣơng pháp “ Lấy học sinh làm 
trung tâm” là nhằm để phát huy tính chủ động,năng lực tƣ duy sáng tạo của học 
sinh trong học tập lịch sử có hiệu quả.Từ đó giúp cho học sinh có nhận tức đúng 
đắn trong việc nắm bắt những kiến thức của khoa học lịch sử cơ bản ở trƣờng 
phổ thông Đổi mới phƣơng pháp dạy học là yêu cầu sống còn của việc xây dựng 
một nền giáo dục hiện đại phù hợp sự phát triển của khoa học công nghệ và 
cũng là một tất yếu khách quan trong một thế giới hợp tác đa phƣơng cùng sự 
cạnh tranh gay gắt về kinh tế, về nguồn lực có chất lƣợng trí tuệ cao
 Lịch sử là nguồn cảm hứng mạnh mẽ đói với học sinh vì qua lịch sử các em 
hiểu đƣợc sức mạnh cội nguồn dân tộc qua các thời kì lịch sử ,hiểu đƣợc mối 
quan hệ giữa lịch sử dân tộc và thế giới ,những vấn đề thời sự nóng hổi luôn 
đƣợc gắn liền trong việc giáo dục lòng yêu nƣớc .Đó cũng chính là ƣu điểm của
 1 II. NỘI DUNG
 II.1 Cơ sở lí luận của đề tài :
 Nhƣ chúng ta đã biết : Giảng dạy lịch sử là một công việc hết sức phức 
tạp,rất dễ sa vào nêu các sự kiện một cách khô khan,nặng nề thiếu sinh động,bởi 
vậy đòi hỏi ngƣời giáo viên phải có phƣơng pháp lịch sử,trình bày rõ sự phát 
triển của lịch sử đúng nhƣ nó đã diễn ra với những sự kiện và tƣ liệu chính 
xác.Trong đó việc phát huy tính tích cực chủ động của học sinh đƣợc coi trọng 
đặc điểm.Bởi vậy,với vai trò chủ đạo,ngƣời giáo viên phải biết gây hứng thú 
học tập bộ môn.Phải hƣớng học sinh thực hiện vai trò chủ động của mình,từ đó 
giúp cho học sinh gắn liền kiến thức với tri thức cuộc sống,học sinh sẽ hứng thú
,say mê cùng môn học
 II.2 . Thực trạng vấn đề nghiên cứu
 Một thực tế hiện nay là học sinh rất ít chú ý đến bộ môn này (Trừ nhũng 
học sinh theo khối C),tự bản thân các em coi đó là môn phụ,bởi vậy trong giờ 
học các em chỉ ghi chép những điều mà giáo viên ghi lên bảng (hoặc đọc chậm) 
và nhắc lại nội dung các vấn đề vừa nghe thầy giảng.Rõ ràng nhƣ vậy là không 
gây hứng thú nhƣ học sinh và không phát huy đƣợc tính tích cực chủ động của 
học sinh.Bởi vậy để một giờ học lịch sử đạt hiệu quả,học sinh có hứng thú ham 
học thì với vai trò chủ đạo ngƣời giáo viên phải phát huy tính tích cực,chủ động 
sáng tạo trong học tập của học sinh, cần có sự liên hệ giáo dục kịp thời cùng 
những vấn đề thời sự .Từ sự kiện,hiện tƣợng lịch sử phải đi sâu phân tích vào 
vấn đề,tiến tới hiểu cả một quá trình lịch sử,qua đó học sinh tiếp thu đƣợc những 
kiến thức mới và xây dựng tích cực bài học trên lớp sáng tạo,chủ động trong lĩnh 
hội kiến thức.
 Những năm gần đây, việc dạy học lịch sử ở trƣờng phổ thông đã có nhiều 
tiến bộ về nhận thức, nội dung và phƣơng pháp dạy học, đa số giáo viên đã có sự 
say mê, tâm huyết với nghề, nhiều học sinh đã yêu thích môn lịch sử. Nhƣng 
nhìn chung, bộ môn lịch sử vẫn chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của cuộc cách mạng 
nƣớc ta hiện nay. Chất lƣợng bộ môn khá thấp, tập trung ở những lí do sau:
 Thứ nhất :Nhiều giáo viên chƣa nhận thức đƣợc tầm quan trọng của việc 
đổi mới phƣơng pháp dạy học lịch sử và hƣớng đổi mới là phát huy tính tích 
cực, độc lập nhận thức của học sinh trong học tập. Để thực hiện điều này, một số 
giáo viên đã vận dụng kết hợp các phƣơng pháp dạy học, trong đó có biện pháp 
“hỏi – đáp” nhƣng không ít giáo viên chƣa nhận thức đƣợc điều này.
 3 Thứ năm: Ở các trƣờng phổ thông hiện nay, giáo viên chỉ tập trung vào các 
giờ lên lớp, chƣa quan tâm đến các hoạt động ngoài lớp.
 Thứ sáu : Trong giảng dạy lịch sử hiện nay có nhiều vấn đề thời sự nóng 
hổi phải đƣợc lồng ghép để giáo dục cho học sinh ,nhiều vấn đề “mở” phải nêu 
ra để cho học sinh đƣợc phát huy hết tính chủ động tìm tòi của mình để kích 
thích sự say mê học tập của các e đối với bộ môn cũng nhƣ hiểu biết chính xác 
của học sinh về các vấn đề thời sự đang diễn ra tác động đến lịch sử
 Nhƣ vậy, việc học sinh không thích học lịch sử, chƣa tích cực trong hoạt 
động học tập nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ phƣơng pháp dạy học của giáo 
viên. Vì vậy, việc đề xuất các biện pháp sƣ phạm giúp học sinh phát huy tính 
tích cực, chủ động của học sinh trong dạy học lịch sử là vấn đề cấp thiết.
 II.3 Các biện pháp nhằm kích thích sự hứng thú học tập của học sinh 
trong học tập lịch sử ở trường THPT
 a/ Các biện pháp chung :
 - Để có một giờ học mà trong đó học sinh có điều kiện phát triển tối đa 
năng lực hoạt động, sáng tạo theo tôi ngoài việc xác định rõ ràng mục đích yêu 
cầu giờ học , ngƣời giáo viên phải lựa chọn nội dung bài học đảm bảo tính khoa 
học , tính cơ bản , chính xác và rõ ràng để tạo điều kiện, cơ sở giúp học sinh 
hiểu biết lịch sử . Những sự kiện cơ bản này phải đƣợc đặt trong một không gian 
và thời gian mà sự kiện lịch sử đó diễn ra. Tính khoa học còn thể hiện ở việc 
đánh giá, giải thích tìm ra bản chất, mối quan hệ nhân quả, sự phát triển có tính 
qui luật của sự kiện, nhân vật lịch sử.
 - Phát triển các hoạt động nhận thức độc lập, nhất là tƣ duy độc lập sáng tạo 
của học sinh có ý nghĩa đặc biệt đối với hiệu quả bài học. Hoạt động độc lập, 
nhận thức của học sinh đảm bảo kết quả lĩnh hội kiến thức của các em. Có hai
 loại lĩnh hội kiến thức: Lĩnh hội sáng tạo dựa trên cơ sở hoạt động tƣ duy 
độc lập và lĩnh hội tái tạo dựa trên cơ sở nhớ lại và hiểu biết những kiến thức có 
sẵn. Trong giờ học lịch sử, giáo viến cần kết hợp hai loại lĩnh hội này, song đặc 
biệt chú ý tới lĩnh hội sáng tạo trên cơ sở hoạt động tƣ duy độc lập.
 - Trình bày miệng của giáo viên không chiếm quá nhiều thời gian và phải 
thật sinh động, gợi hình ảnh, gây xúc cảm lịch sử cho học sinh. Thiếu hình ảnh 
trong trình bày kiến thức, học sinh rất khó hình dung cụ thể sự kiện quá khứ. 
Trình bày có hình ảnh không chỉ là điểm tựa của nhận thức cảm tính, mà còn là 
nguồn gốc của tƣ duy trong việc hiểu bản chất và đánh giá sự kiện lịch sử.
 5 thì việc tổ chức trao đổi đàm thoại còn nhiều han chế , ít đƣợc sử dụng . Điều đó 
có nhiều nguyên nhân : Giáo viên sợ mất thời gian, chuẩn bị công phu , học sinh 
không mạnh dạn trao đổi... Mặc dù vậy, theo tôi việc trao đổi đàm thoại trong 
dạy học lịch sử vẫn là rất cần thiết .
 Việc trao đổi đàm thoại trong dạy học lịch sử đƣợc tôi áp dụng tiến hành 
dƣới các hình thức chủ yếu sau:
 - Trao đổi tái hiện : Nhằm gợi lại những kiến thức đã học để tiếp thu kiến 
thức mới, để khái quát hoá và hệ thống hoá kiến thức . Nó giúp học sinh củng cố
, hiểu sâu hơn kiến thức cũ , làm cơ sở cho việc tiếp nhận kiến thức mới, không 
bị gián đoạn trong nhận thức.
 - Trao đổi theo hình thức thảo luận nhóm
 Sau khi áp dụng hình thức trao đổi tái hiện .nhóm nhƣ vậy, học sinh rất 
hứng thú học tập, chuẩn bi mọi điều kiện chờ đón cho một tiết học mới.
 Ngoài ra , phƣơng pháp trao đổi, đàm thoại trong dạy học lịch sử đƣợc 
thực hiện bằng cách giáo viên hỏi và tổ chức để học sinh trả lời , cũng có thể 
tiến hành giữa học sinh với nhau, bản thân mỗi học sinh tự đặt câu hỏi và trả lời. 
Song, vấn đề đặt ra là phải tuân thủ những yêu cầu sƣ phạm . Các câu hỏi và tổ 
chức trao đổi thế nào cho đúng với dự định sƣ phạm.
 * Phương pháp sử dụng hệ thống các câu hỏi trong dạy học lịch sử ở 
trường phổ thông.
 - Khi xây dựng và sử dụng hệ thống các câu hỏi nhằm phát huy năng lực 
hoạt động độc lập của học sinh tôi dã thực hiện những yêu cầu về mặt sƣ phạm 
sau :
 Câu hỏi phải rõ ràng: Nêu đƣợc vấn đề cần đặt ra để có thể hiểu đúng , sâu 
hơn sự kiện. Câu hỏi nhƣ vậy đòi hỏi học sinh phải có những thao tác tƣ duy 
mới tìm đƣợc câu trả lời thích đáng . Không nên đặt câu hỏi mà học sinh chỉ cần 
trả lời một cách đơn giản có hay không.
 Câu hỏi phải mang tính chất bài tập nhận thức: Liên quan đến hứng thú, 
những cảm xúc mạnh mẽ của học sinh, phải gây ra cảm giác ngạc nhiên khi đối 
chiếu cái chƣa biết và cái đã biết sau khi trả lời đúng câu hỏi.
 Câu hỏi phải vừa sức đối với học sinh, không nên để học sinh thoả mãn đi 
đến chủ quan về vốn hiểu biết của mình. Dù học sinh đã trả lời đúng và đủ yêu 
cầu của câu hỏi nêu ra, song cần phải tiếp tục suy nghĩ để trả lời hay hơn, sâu 
sắc hơn
 7 bản chất sự vật. Những chi tiết của tranh, ảnh đƣợc nêu ra, đƣợc dẫn dắt kem 
theo các loại tài liệu khác có liên quan càng giúp cho học sinh hiểu sâu sắc sự 
kiện. Tiếp đó giáo viên hƣớng dẫn học sinh trình bày tổng hợp nội dung sự kiện 
qua tranh, ảnh dƣới hình thức một bài miêu tả hay tƣờng thuật.
 Việc sử dụng tranh, ảnh trong dạy – học Lịch sử nhƣ vậy không hề làm thời 
giờ vốn ít trong giảng dạy mà còn tiết kiệm thời gian, huy động tối đa năng lực 
tƣ duy độc lập của học sinh, làm cho các em hứng thú hiệu quả bài học cao. 
Ngoài việc sử dụng tranh, ảnh trong bài cung cấp kiến thức mới, giáo viên cần 
lƣu ý đến việc sử dụng các loại bài học khác, đặc biệt là bài kiểm tra.
 Để thực hiện tốt việc sử dụng tranh, ảnh trong dạy học Lịch sử theo hƣớng 
“Hoạt động hoá ngƣời học”, giáo viên cần phải sƣu tầm tài liệu nắm vững nội 
dung tranh, ảnh, chủ động quản lý giờ học, phát huy năng lực độc lập, hoạt động 
tƣ duy của học sinh. Công việc này không chỉ đòi hỏi tinh thần, ý thức trách 
nhiệm mà còn đòi hỏi cả về trình độ lẫn chuyên môn, nghiệp vụ cao cuả giáo 
viên.
 II.4. Hiệu quả thực hiện đối với hoạt động giáo dục ở trường THPT 
 a/ Minh họa liên hệ
 Trong quá trình giảng dạy của mình ,bản thân tôi đã áp dụng tất cả những 
biện pháp nêu trên vào giờ dạy và kết quả là đã tạo nên sự hứng thú say mê của 
học sinh trong học tập rất cao ,các e say mê môn học ,chủ động sáng tạo với 
kiến thức bộ môn .Đặc biệt ở lớp 12 những bài có tính liên hệ thực tế đã tạo cho 
các em sự thích thú ,ham học
 Ví dụ1 : Dạy bài 4-phần Lịch sử thế giới “Các nước Đông Nam á và Âns 
độ ” đặc biệt ở mục thứ 3 “Sự ra đời của tổ chức ASEAN”.Sau khi giáo viên 
dạy cho học sinh hiểu về hoàn cảnh,quá trình ra đời cũng nhƣ nguyên tắc hoạt 
động ,quá trình phát triển và vai trò của tổ chức thì giáo viên sẽ liên hệ đến sự 
kiện ngày 31/12/2015 về sự ra đời của Cộng đồng ASEAN .
 9