Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử 12 thông qua việc rèn luyện học sinh làm bài tập

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
 Đơn vị: Trường THPT Nguyễn Đình Chiểu
 Mã số: ................................
 (Do HĐKH Sở GD&ĐT ghi)
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 
 LỊCH SỬ 12 THÔNG QUA VIỆC RÈN 
 LUYỆN HỌC SINH LÀM BÀI TẬP
 Người thực hiện: Phan Thị Mùi
 Lĩnh vực nghiên cứu:
 - Quản lý giáo dục
 - Phương pháp dạy học bộ môn: Lịch sử
 - Lĩnh vực khác..........................................................
 Có đính kèm:
 Mô hình Phần mềm Phim ảnh Hiện vật khác
 Năm học: 2010 - 2011 Tên sáng kiến kinh nghiệm:
SỞ GD & ĐT ĐỒNG NAI CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 TRƯỜNG THPT Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
 PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 Năm học 2010 - 2011
Tên sáng kiến kinh nghiệm:
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC LỊCH SỬ 12 THÔNG QUA VIỆC 
 RÈN LUYỆN HỌC SINH LÀM BÀI TẬP
Họ và tên tác giả: Phan Thị Mùi
Đơn vị: Trường THPT Nguyễn Đình Chiểu - Long Thành - Tỉnh Đồng Nai 
Lĩnh vực:
 Quản lý giáo dục: Phương pháp dạy học bộ môn: 
 Phương pháp giáo dục: Lĩnh vực khác: 
1. Tính mới
 - Có giải pháp hoàn toàn mới 
 - Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có 
2. Hiệu quả
 - Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao 
 - Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng trong 
toàn ngành có hiệu quả cao 
 - Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao 
 - Có tính cải tiến và đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại đơn
vị có hiệu quả cao 
3. Khả năng áp dụng
 - Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách: 
 Tốt Khá Đạt 
 - Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn, dễ thực hiện và dễ 
đi vào cuộc sống:
 Tốt Khá Đạt 
 - Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả 
cao trong phạm vi rộng:
 Tốt Khá Đạt 
XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
 (Ký tên và ghi rõ họ tên) (Ký tên, ghi rõ họ tên và đóng dấu) ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC LỊCH SỬ 12 THÔNG 
 QUA VIỆC RÈN LUYỆN HỌC SINH LÀM BÀI TẬP.
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
- Đổi mới phương pháp dạy học nói chung, dạy học lịch sử ở trường 
trung học nói riêng là một vấn đề lớn, thu hút sự quan tâm không chỉ của 
những người làm công tác dạy học mà ngay cả các cấp các ngành từ Trung 
ương đến địa phương.
- Việc chống lối dạy học thụ động, thầy đọc, trò chép đã được đặt ra từ 
lâu. Ngay từ năm 1963 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khuyên người học: “ Phải 
tự nguyện tự giác, xem công tác học tập cũng là một nhiệm vụ  phải hoàn 
thành cho được. Do đó mà tích cực, tự động hoàn thành kế hoạch học tập, 
nêu cao tinh thần chịu khó, cố gắng không lùi bước trước bất kì khó khăn 
nào trong việc học tập”. Tại hội nghị tổng kết phong trào thi đua “Dạy tốt, 
học tốt” của ngành giáo dục (1963) Bác Hồ lại căn dặn: “Về giảng dạy tránh 
lối dạy nhồi sọ”  “ Về học tập tránh lối học vẹt”. “Các cháu không nên 
học gạo, không nên học vẹt  học phải suy nghĩ, phải có liên hệ với thực 
tiễn, phải có thí nghiệm và thực hành. Học và hành phải kết hợp với nhau”.
- Nhiều năm qua trên thực tế việc đổi mới dạy và học luôn được diễn ra 
thường xuyên. Nhưng hiệu quả đến đâu chưa ai khẳng định được, nhưng 
những bất cập đi kèm là điều có thực. Những yếu kém của ngành giáo dục, 
đặc biệt trong những năm gần đây bộc lộ khá rõ trong dạy học nói chung và 
dạy học lịch sử nói riêng. Biểu hiện nỗi bật của việc giảm sút chất lượng bộ 
môn là tình trạng coi thường, nhớ nhầm sự kiện, không hiểu lịch sử, không 
vận dụng bài học kinh nghiệm quá khứ vào rèn luyện đạo đức, phẩm chất, 
quan điểm tư tưởng, thi cử chất lượng rất thấp. Nguyên nhân đưa tới tình 
trạng này có nhiều: quan niệm không đúng về vị trí, chức năng, nhiệm vụ bộ 
môn Lịch sử trong đào tạo thế hệ trẻ, cho là môn phụ, tác động mặt tiêu cực 
của cơ chế thị trường, những thiếu sót trong công tác đào tạo bồi dưỡng giáo 
viên  Một trong nhiều nguyên nhân chủ yếu đó là sự lạc hậu, bảo thủ về 
phương pháp dạy và học Lịch sử.
- Để góp phần vào đổi mới phương pháp dạy và học cho phù hợp với tình 
hình hiện nay “ Lấy người học làm trung tâm”. Và từ thực tiễn giảng dạy tôi 
đã biên soạn đề tài này nhằm góp một ý kiến nhỏ bàn về vấn đề “Đổi mới 
phương pháp dạy học lịch sử 12 thông qua việc rèn luyện học sinh làm bài 
tập”.
- Cũng như các môn học khác ở trường phổ thông, việc dạy học lịch sử 
cũng phải tiến hành làm bài tập nhằm tổ chức việc hình thành, cũng cố, đánh 
giá, kiểm tra tri thức lịch sử mà học sinh đã được lĩnh hội. đặc điểm học sinh của trường lại rất yếu các môn khoa học tự nhiên. Dó đó 
vị trí của các môn khoa học xã hội nói chung và bộ môn lịch sử nói riêng đã 
góp phần quan trọng vào kết quả tốt nghiệp của các em, cho nên nhận thức 
được vai trò quan trọng của bộ môn Lịch sử các em sẽ học tốt hơn. Để nắm 
vững và sâu kiến thức lịch sử các em phải tăng cường làm bài tập lịch sử đặc 
biệt là các dạng bài tập nhằm để khắc sâu, nhớ lâu sự kiện lịch sử.
2 . Cơ sở thực tiễn.
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh khối 12 Trường THPT Nguyễn Đình 
Chiểu.
2.2. Thực trạng trước khi thực hiện đề tài:
- Đa số học sinh không thích học bộ môn Lịch sử
- Tình trạng xem nhẹ bộ môn, coi đây là bộ môn phụ.
- Giáo viên giảng, đọc, học trò chép. Giáo viên hỏi, học sinh nhìn sách giáo
 khoa đọc mà không biết mình đang trả lời cái gì.
- Dẫn đến hệ lụy: kiểm tra quay cóp, chép bài bạn.
2.3. Nguyên nhân:
- Do chương trình và nội dung kiến thức lịch sử quá dài. Số tiết quá ít so 
 với chương trình.
- Giáo viên dạy ôm đồm kiến thức vì áp lực thi cử.
- Đa số học sinh không thích học lịch sử vì đó không phải là nghề theo 
đuổi trong tương lai. Các em chỉ thích học các môn tự nhiên, ngoại ngữ để 
thuận lợi trong việc chọn nghề. Đây cũng là một thực tế mà chúng ta phải 
chấp nhận: có rất ít học sinh sẽ đi theo ngành nghề liên quan đến lịch sử, nên 
chúng ta cần giúp các em lĩnh hội và nắm chắc kiến thức một cách cơ bản 
nhất để các em có đủ kiến thức buớc vào cuộc sống mai sau.
- Tác động bởi mặt trái của nền kinh tế thị trường dẫn đến đa phần học 
sinh rất lười, không chịu khó trong việc học tập, chỉ thích ham chơi điện tử, 
có bao nhiêu thởi gian, sứ lực đểu đổ dồn vào đấy.
2.4. Vấn đề đặt ra:
- Thầy phải cố gắng đầu tư, phải biết cô đọng kiến thức. Phải làm sao cho 
môn học của mình có sức thu hút ( ít nhất là trong các giờ lên lớp). Phải làm 
sao cho học sinh ý thức được tầm quan trọng của môn học, thấy nó thú vị và 
không thể không học. Điều này quả không dễ dàng chút nào, nhưng tôi biết 
không ít thầy cô đã làm được và làm rất tốt.
- Thầy phải có những biện pháp thích hợp để hướng dẫn học sinh làm sao 
có thể nắm được kiến thức cơ bản một cách cô động nhất, trong một thời 
gian ngắn nhất (đừng để học sinh có cảm giác nhắc đến lịch sử là “dài”) vừa Khối lượng và mức độ khó của bài tập đưa ra.
 Mức độ lĩnh hội kiến thức đã học và mối quan hệ giữa kiến thức này với 
 bài tập.
 Vậy với ba phương án sau ta giải quyết được những vấn đề trên:
 - Giáo viên đưa ra bài tập cho học sinh suy nghĩ và cùng học sinh giải 
 quyết, học sinh nắm được kiến thức đáp án và ghi chép vào vở.
 - Giáo viên đưa ra bài tập yêu cầu học sinh lên bảng trình bày, còn lại ở 
 dưới lớp tự làm vào vở.
 - Giáo viên đưa ra bài tập cùng học sinh cả lớp trao đổi, thảo luận, rút ra 
 vấn đề và các em tự sửa chữa hoàn chỉnh bài làm của mình.
 Các loại bài tập lịch sử: có nhiều loại bài tập.
 Nhóm bài tập nhận biết lịch sử: tái tạo hình ảnh quá khứ, nhằm rèn luyện 
 kỹ năng ghi nhớ, tái hiện lịch sử một cách chính xác.
 Nhóm bài tập nhận thức lịch sử: đòi hỏi học sinh tìm hiểu sâu bản chất 
 sự kiện, phù hợp trình độ của mình.
 Nhóm bài tập thực hành: rèn luyện kỹ năng thực hành bộ môn, nâng cao 
 trình độ tư duy lịch sử.
2. Nguyên tắc và quy trình xây dựng hệ thống bài tập:
a. Các nguyên tắc xây dựng bài tập:
 Thứ nhất, nội dung bài tập phải gắn với chương trình sách giáo khoa, 
 phản ánh yêu cầu, trình độ học tập của học sinh.
 Thứ hai, đảm bảo tính hệ thống, thể hiện mối liên hệ lôgíc giữa các sự
 kiện.
 Thứ ba, đảm bảo tính đa dạng, toàn diện của nội dung bài tập.
 Thứ tư, nội dung bài tập phải phù hợp trình độ nhận thức của học sinh,
 phát huy trí thông minh sáng tạo
 Thứ năm, bài tập cần chính xác về nội dung, chuẩn mực về hình thức.
b. Các quy trình xây dựng bài tập: gồm các bước.
 Xác định mục đích xây dựng bài tập (loại hình, yêu cầu )
 Xác định nội dung cần kiểm tra học sinh (phù hợp với yêu cầu học tập). 
 Xác lập hệ thống các loại bài tập.
 Xác định nguồn tài liệu để xây dựng bài tập (sách giáo khoa, tài liệu tham 
 khảo, đồ dùng trực quan )
 Thể hiện thành các loại bài tập.
 Kiểm tra các bài tập dùng để đánh giá học sinh.
c. Hệ thống các loại bài tập:
 Thứ nhất, các câu hỏi trong sách giáo khoa cần được giải quyết.
 Thứ hai, các loại bài tập nhỏ liên quan đến kênh hình.
 Thứ ba, các loại bài tập sử dụng tài liệu tham khảo, đồ dùng trực quan. biết được lời lần Nông nghiệp: Thu hút vốn nhiều nhất, chủ yếu đầu tư
chính sách lượt từng vào đồn điền cao su. Diện tích các đồn điền cao su được
khai thác nội dung mở rộng.
thuộc địa Công nghiệp: Tập trung khai mỏ nhất là mỏ than. Mở
của Pháp có rộng các ngành chế biến như muối, xay xát, dệt
nội dung gì Thương nghiệp: Ngoại thương tăng, buôn bán nội địa
 được đẩy mạnh.
 Giao thông vận tải: đường sắt, đường bộ đầu tư phát
 triển.
 Ngân Hàng: Pháp nắm trọn quyền chỉ huy kinh tế Đông
 Dương, tăng thuế, phát hành tiền giấy và cho vay lãi.
 Chính trị:
 - Tăng cường chính sách cai trị, Bộ máy quân sự, cảnh
 sát, mật thám, nhà tù được củng cố và hoạt động ráo riết.
 Văn hóa – giáo dục:
 - Hệ thống giáo dục Pháp – Việt được mở rộng. (gồm cấp
 tiểu học, trung học, cao đẳng, đại học)
 - In ấn, xuất bản sách báo ,chủ trương “Pháp - Việt đề
 huề”
 - Du nhập văn hóa phương Tây phát triển đan xen với văn
Vậy với Học sinh hóa truyền thống. Nhằm phục vụ mục đích khai thác
những chính theo di cu thuộc địa.
sách khai hỏi v dựa 2. Những chuyển biến mới về kinh tế và giai cấp xã
thác đó đã vo SGK hội ở Việt Nam.
tác động trả lời. 2.1. Chuyển biến về kinh tế:
đến kinh tế - - Có bước phát triển mới song phát triển mất cân đối, lạc
xã hội Việt hậu, lệ thuộc chặt chẽ vo kinh tế Pháp.
Nam ra sao? - Là thị trường độc chiếm của Pháp.
 2.2. Chuyển biến về xã hội: phân hóa sâu sắc.
 Giai cấp địa chủ: Bị phân hóa thành 3 bộ phận:
 Đại địa chủ cấu kết với Pháp
 Trung, Tiểu địa chủ có tinh thần dân tộc chống TD Pháp
 và tay sai.
 Giai cấp nông dân: Bị thống trị, tước đoạt ruộng đất 
 nông dân với ĐQ Pháp và tay sai gay gắt, là lực lượng
 cách mạng to lớn.
 Giai cấp tiểu tư sản: Phát triển nhanh về số lượng, có
 tinh thần dân tộc, chống TD Pháp và tay sai. Đặc biệt là
 học sinh, sinh viên và tri thức.
 - Giai cấp tư sản: Ra đời sau CTTG I, phân hóa hai bộ
 phận:
 Tư sản mại bản: là chủ tư bản lớn, cấu kết với Pháp -> kẻ
 thù của CM