Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học theo định hướng mới gắn STEM vào chương 2 - Hóa học 12 nhằm phát huy tính tích cực và hứng thú học tập cho học sinh

 [1]
 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
 THUYẾT MINH MÔ TẢ GIẢI 
 PHÁP VÀ KẾT QUẢ THỰC 
 HIỆN SÁNG KIẾN
 1. Tên giải pháp:
DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG MỚI GẮN STEM VÀO CHƯƠNG 2 - 
HÓA HỌC 12 NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC VÀ HỨNG THÚ 
HỌC TẬP CHO HỌC SINH
 2. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu : từ 28/9/2020 đến 22/10/2020
 3. Các thông tin cần bảo mật (nếu có):
4. Mô tả các giải pháp cũ thường làm
 4.1. Nội dung Phương pháp dạy học theo giải pháp cũ thường làm.
 Môn Hóa học được Bộ giáo dục và Đào tạo biên soạn trên tinh thần đổi 
mới, đảm bảo tính phổ thông, cơ bản, hiện đại và phù hợp với thực tiễn Việt 
Nam. Nó cùng với các môn học khác trong trường phổ thông góp phần quan 
trọng vào việc tạo nền tảng ban đầu để đào tạo con người phát triển toàn diện 
“Giáo dục phổ thông cơ sở nhằm giúp học sinh hoàn thiện học vấn phổ thông có 
những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện 
lựa chọn hướng phát triển và phát huy năng lực cá nhân, tiếp tục học trung học 
phổ thông, học nghề”.
 Thực tế hiện nay, việc đổi mới phương pháp dạy học môn Hóa học chưa 
mang lại hiệu quả cao. Truyền thụ tri thức một chiều vẫn là phương pháp dạy 
học chủ đạo của nhiều giáo viên.
 Số giáo viên thường xuyên chủ động, sáng tạo trong việc phối hợp các 
phương pháp dạy học cũng như sử dụng các phương pháp dạy học phát huy tính 
tích cực, tự lực và sáng tạo của học sinh còn chưa nhiều. Dạy học vẫn còn nặng 
về truyền thụ kiến thức lý thuyết.
 Việc rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết các tình huống thực tiễn 
cho học sinh thông qua khả năng vận dụng tri thức tổng hợp chưa thực sự được 
quan tâm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin - truyền thông, sử dụng các 
phương tiện dạy học chưa được thực hiện rộng rãi và hiệu quả trong các trường 
phổ thông cơ sở.
 Thực trạng trên đây dẫn đến hệ quả là nhiều học sinh còn thụ động trong 
việc học tập môn Hóa học; khả năng sáng tạo và năng lực vận dụng tri thức đã 
học để giải quyết các tình huống thực tiễn cuộc sống còn hạn chế như:
 *Thứ nhất: Thiếu động cơ học tập [3]
xong chỉ dừng lại ở việc rèn kỹ năng viết phương trình hóa học giải những bài tập 
định tính và định lượng đơn giản.
 - Đối với học sinh THPT nhất là các em không thi đại học khối A, B các 
em đã có định hướng nghề nghiệp cho tương lai nên ý thức học tập các bộ môn 
chưa cao, các em chỉ thích môn nào mình học có kết quả thi đại học
 - Môn Hoá học trong trường THPT là một trong những môn học khó, nếu 
không có những bài giảng và phương pháp hợp lý phù hợp dễ làm cho học sinh 
thụ động trong việc tiếp thu. Đã có hiện tượng một số bộ phận học sinh không 
muốn Học hoá học, ngày càng lạnh nhạt với giá trị thực tiễn của Hoá học.
 - Vấn đề vận dụng kiến thức vào thực tiễn nhằm tăng khả năng tư duy của 
học sinh sau khi học xong lí thuyết là hết sức khó khăn.
 4.3. Đánh giá ưu, nhược điểm của giải pháp cũ
 a. Ưu điểm của giải pháp cũ
 *. Về không gian và thời gian:
 Không gian giới hạn trong một phòng học chỉ với không quá 45 học sinh 
theo sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT cho nên giáo viên dễ quan sát, dễ điều hành. 
Giúp giáo viên có thể truyền đạt một khối lượng kiến thức lớn trong một khoảng 
thời gian ngắn; Giáo viên hoàn toàn chủ động trong giờ giảng của mình, không 
gặp khó khăn trở ngại đối với những vấn đề có thể nảy sinh trên lớp; học sinh 
tiếp thu được nhiều kiến thức khi họ nhận được càng nhiều thông tin từ giáo 
viên;
 Thời gian được xác định là 45 phút trong một lớp, do đó giáo viên là 
người hoàn toàn chủ động về thời gian và nội dung giảng dạy; Giảm bớt những 
khó khăn, thời gian cho giáo viên trong việc chuẩn bị, chỉ cần chuẩn bị bài giảng 
thuyết trình một lần người giáo viên có thể sử dụng để giảng dạy trong nhiều 
lần. Còn các nhà trường cũng chủ động trong việc xây dựng kế hoạch dạy học.
 *. Phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học:
 Giáo viên đã tăng cường sử dụng tranh ảnh, lược đồ, phương tiện nghe 
nhìn như máy chiếu, Tivi, đài và kênh hình vào trong giảng dạy. Hiện nay công 
nghệ thông tin phát triển giáo viên và học sinh có thể tiếp cận với tranh ảnh, tư 
liệu, tài liệu từ mạng Internet để làm phong phú hơn cho bài giảng của mình.
 Đối tượng: học sinh của một lớp với số lượng không quá 45 học sinh theo 
sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, chính vì vậy giáo viên có thể quản lí một cách dễ 
dàng không vất vả, đồng thời hoàn toàn chủ động trong giờ giảng của mình, 
không gặp khó khăn trở ngại đối với những vấn đề có thể nảy sinh trên lớp; học 
sinh ít nên giờ học tập trung hơn, tiếp thu được nhiều kiến thức khi các em nhận 
được càng nhiều thông tin từ giáo viên;
 Mặc dù hiện nay việc sử dụng phương tiện, thiết bị và ứng dụng công 
nghệ thông tin trong các nhà trường được đẩy mạnh song con đường của nó đến [5]
 7- Kiến thức còn xa rời thực tiễn mà người học đang sống do sự chậm cập 
nhật của nội dung sách giáo khoa.
 8- Kiến thức thu được sau khi học thường là hạn hẹp trong chương trình, nội 
dung học.
 9- Không thể hướng tới nhiều mục tiêu nhân văn quan trọng như: rèn luyện 
các kĩ năng sống và làm việc: giao tiếp, hợp tác, quản lý, điều hành, ra quyết 
 Do không khơi dậy được tình yêu, niềm say mê với môn học cho học sinh 
nên chất lượng đại trà chưa cao. Việc lồng ghép, tích hợp kiến thức của nhiều 
môn học với nội dung phù hợp cũng gặp nhiều khó khăn dẫn đến các tiết học trở 
nên tẻ nhạt, không khắc sâu được kiến thức, học sinh thụ động tiếp nhận kiến 
thức chay từ phía giáo viên mà chưa tạo được sự chủ động chiếm lĩnh kiến thức 
của người học và học sinh khó áp dụng vào thực tiễn đời sống hàng ngày. 
Không thể hướng tới nhiều mục tiêu nhân văn quan trọng như: rèn luyện các kĩ 
năng sống và làm việc: Giao tiếp, hợp tác, quản lý, điều hành, ra quyết định. Do 
đó không đạt được mục tiêu yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện về giáo dục 
trong đó chú trọng đổi mới phương pháp, cách tiếp cận dạy theo định hướng 
phát huy tính tích cực của học sinh hướng tới Ba phẩm chất, tám năng lực cho 
học sinh.
 Để khắc phục các khó khăn và tồn tại nói trên nhằm từng bước nâng cao 
chất lượng dạy học, cần phải có những chủ trương, biện pháp đúng đắn, kịp thời. 
Một trong những biện pháp có tính khả thi và sẽ mang lại hiệu quả cao là đổi 
mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học theo hướng tích cực nhằm phát 
triển năng lực của người học, có nghĩa là hình thành và phát triển tính tích cực 
chủ động, độc lập và sáng tạo đặc biệt là khả năng vận dụng kiến thức đã học 
vào giải quyết tình huống trong cuộc sống của người học. Về khía cạnh giáo 
dục, STEM trang bị cho người học những kỹ năng về tư duy phản biện và giải 
quyết vấn đề; kỹ năng làm việc theo nhóm; khả năng tư duy chiến lược và định 
hướng mục tiêu; kỹ năng quản lý thời gian.
5. Sự cần thiết phải áp dụng giải pháp sáng kiến
 Đáp ứng mục tiêu giáo dục trong chiến lược phát triển giáo dục mới 
chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực người 
học, lấy người học là trung tâm, gắn lí thuyết với thực hành, tư duy và hành 
động, nhà trường và xã hội, hướng đến sự hình thành, phát triển năng lực và khả 
năng học tập suốt đời cho học sinh...
 Từ đặc trưng của bộ môn Hóa học: là môn khoa học tự nhiên có nhiều 
ứng dụng trong thực tiễn, ngoài ra còn có mối liên kết với nhiều môn học khác 
như Sinh học, Địa lí, Công nghệ... Do đó việc ứng dụng kiến thức của môn Hóa 
học kết hợp với các môn học khác trong cuộc sống rất phong phú, liên quan đến 
nhiều vấn đề, nhiều ngành nghề trong xã hội. [7]
nhàm chán ở các môn học, đưa ra phương pháp dạy học tích cực mới- “ Học qua 
hành”.
 + Việc tiếp thu kiến thức của các em học sinh nhanh hơn
 + Khắc sâu được kiến thức cho học sinh
 + Tạo sự hứng thú học tập bộ môn cho học sinh, nhiều học sinh yêu thích 
môn học
 + Người học là người chủ động chiếm lĩnh kiến thức dưới sự hướng dẫn của 
giáo viên.
 + Học sinh dễ áp dụng vào đời sống thực tiễn
 + Rèn luyện cho học sinh kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác, kỹ năng giải 
quyết vấn đề và tư duy phản biển ở góc độ là nhà nghiên cứu, một nhà sản suất, 
một người sử dụng sản phẩm.
 + Năng lực giải quyết vấn đề của học sinh tốt hơn. Độ lệch điểm thấp hơn 
khi chưa tác động
 Trên cơ sở học tập, học sinh tích cực tham gia cuộc thi do nhà trường và sở 
GD và ĐT phát động. Học sinh luôn tự tin bày tỏ ý tưởng và luôn có những ý 
tưởng mới trong học tập
 Giải pháp cũng đã chỉ rõ từng bước tiến hành theo phương pháp STEM, 
cùng với ví dụ minh họa “ lên men rượu nho, cơm rượu, thuốc súng không khói” 
để bất kỳ ai cũng có thể vận dụng phương pháp dạy học mới này trong dự án của 
mình
 Như vây: Giúp học sinh trở thành một con người phát triển toàn diện và 
giúp phát triển năng lực cụ thể cho học sinh. Đáp ứng được mục tiêu đổi mới 
căn bản toàn diện giáo dục ,phù hợp với xu thế phát triển của xã hội. Đồng thời 
việc đổi mới hình thức tổ chức hoạt động học trong dạy học nói chung và môn 
học Hóa học nói riêng phần nào đáp ứng việc hướng tới mục tiêu giáo dục Ba 
phẩm chất, tám năng lực cho học sinh. Giúp học sinh biết sống yêu thương; 
sống tự chủ và sống trách nhiệm, đồng thời hình thành và phát triển cho học sinh 
các năng lực chung chủ yếu là: Năng lực tự học; năng lực giải quyết vấn đề và 
sáng tạo; năng lực thẩm mỹ; năng lực thể chất; năng lực giao tiếp; năng lực hợp 
tác; năng lực tính toán và năng lực công nghệ thông tin và truyền thông.
 Bảng mô tả và minh họa tính mới, tính sáng tạo, tính ưu việt của giải 
pháp mới so với giải pháp cũ:
 PHẦN I: XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÁC CHỦ ĐỀ DẠY HỌC ÁP 
DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG MỚI GẮN 
VỚI STEM MÔN HÓA HỌC THPT ( CHƯƠNG 2 HÓA HỌC 12)
Giải pháp cũ Giải pháp mới [9]
 Về tổ chức dạy học
Nội dung Giải pháp cũ Giải pháp mới
Địa điểm - Trong lớp học - Trong và ngoài lớp học
 - Giáo viên: Đóng vai - Giáo viên: Đóng vai trò định hướng, 
 trò trung tâm, lập kế giám sát các hoạt động học tập.
 hoạch và điều khiển 
 các hoạt động học tập. - Học sinh:
 Thậm chí còn truyền Bước 1: xác định mục tiêu
 thụ kiến thức áp đặt Học sinh được giao viên cho tự 
 một chiều. nghiên cứu kiến thức khoa học trên mọi 
 - Học sinh: tư liệu mạng internet sách khoa học, thực 
 + Thảo luận nhóm tiễn, quyết định kiến thức, lựa chọn 
 trong phạm vi lớp học. mục tiêu của chủ đề. Trong chủ đề có sự 
 + Trong giờ học chỉ tổ liên hệ nội dung học tập với hoàn cảnh 
 chức được 1,2 hoạt thực tiễn và đời sống xã hội.
 động nhóm từ 3-5 Bước 2: Xây dựng đề cương và kế hoạch 
 phút, chỉ có những học thực hiện
 sinh tích cực tham gia, Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, 
 không huy động được học sinh xác định những công việc cần 
 cả nhóm. làm, thời gian nghiên cứu, dự trù kinh 
Cách thức
 + Chủ yếu là nghe phí, vật liệu, phương pháp tiến hành và 
 giảng, ghi chép. phân công công việc trong nhóm.
 + Không tự chủ trong Bước 3: Thực hiện
 các hoạt động của Học sinh thu thập và xử lí thông 
 mình. tin, làm việc nhóm và cá nhân theo kế 
 + Phát hiện ra kiến hoạch đã đề ra. Các hoạt động trí tuệ và 
 thức nhờ sự truyền thụ hoạt động thực hành, thực tiễn trải 
 của giáo viên. nghiệm sáng tạo được thực hiện xen kẽ 
 và tác động qua lại với nhau, từ đó tạo ra 
 sản phẩm của nhóm. Như vậy, kiến thức 
 được tích lũy qua quá trình làm việc và 
 được thử nghiệm qua thực hành thực tiễn 
 tiễn
 Bước 4: Thu thập kết quả và công bố sản 
 phẩm
 Tất cả học sinh (theo nhóm hoặc
 cá nhân) cần được tạo điều kiện để trình